Ze kan soms ongeduldig zijn en is niet bang om knopen door te hakken. Vandaag begint Alexandra van Huffelen als collegevoorzitter van de Radboud Universiteit. Twijfels over haar politieke nevenfunctie wijst ze van de hand. ‘De onafhankelijkheid van onderwijs en onderzoek staat voorop.’

Nog vóórdat Alexandra van Huffelen haar eerste stappen als collegevoorzitter zette op de campus van de Radboud Universiteit, maakte haar aanstelling veel los.

Haar werk in Nijmegen, vandaag is haar eerste officiële werkdag, combineert Van Huffelen immers met het partijvoorzitterschap van D66. Een onmogelijke combinatie, stellen critici. Alleen al praktisch: hoe kun je naast de loodzware baan als collegevoorzitter ook nog tijd overhouden om een landelijke partij te besturen?

‘Mijn hoofdbaan is op de universiteit. Daar ga ik alle uren in steken die nodig zijn’

Maar ook inhoudelijk was er kritiek: hoogleraar staatsrecht Paul Bovend’eert wees op het risico van politieke beïnvloeding. Volgens hem komt, met de aanstelling van een prominent politiek figuur als voorzitter, de onafhankelijkheid van de universiteit in gevaar.

Eerst maar eens de praktische kant van het verhaal. Is deze fulltime baan wel te combineren met een nevenfunctie van 16 uur per week zonder een burn-out te krijgen?

‘Ik ben gewend om veel uren te maken. Dat heb ik altijd gedaan. Als staatssecretaris deed ik zowel koninkrijksrelaties als digitalisering; twee domeinen die niets met elkaar te maken hadden. Dat waren twee bijna fulltime banen.

‘Sommige mensen dachten misschien dat ik hier maar drie dagen per week zou zijn, maar dat is natuurlijk niet het geval. Mijn hoofdbaan is op de universiteit. Daar ga ik alle tijd en uren in steken die nodig zijn. Daarnaast is het gebruikelijk nevenfuncties te hebben. Ik ga ervan uit – en de Raad van Toezicht ook – dat die niet ten koste gaan van mijn werk hier.

‘Als ik in Utrecht in de trein stap naar Nijmegen begint mijn werkdag. Die duurt tot ’s avonds laat. Op zaterdag werk ik meestal niet, maar op zondag wel.’

U bent een workaholic?

‘Ik vind werken gewoon leuk. Andere dingen ook, maar ik vind het niet erg om veel te werken.’

En de inhoudelijke kritiek van Paul Bovend’eert, snijdt die geen hout?

‘Ik hecht enorm aan de onafhankelijkheid van onderwijs en onderzoek. Die staat voorop. Paul Bovend’eert heeft gezegd wat hij heeft gezegd. Ik zal ervoor waken dat de twee rollen elkaar niet in de weg gaan zitten.’

Bovend’eert gaf aan dat het college van bestuur tegenwoordig vrij direct invloed uitoefent op het onderwijs en onderzoek. Is beïnvloeding via die weg uitgesloten?

‘Politieke invloed moet er gewoon niet zijn. Ik heb een achtergrond en ideeën, maar die doen er in deze context niet toe. Als een wetenschapper een onderzoek wil doen, is dat aan hem of haar. Dat moet gebeuren binnen de structuren die we daar aan de universiteit voor hebben. Wat mij betreft gaat daar niets fout, maar er is gelukkig ook een Raad van Toezicht die daarop toeziet.’

Blijft u sowieso vier jaar als voorzitter van de Radboud Universiteit?

‘Ja. De aanstelling is voor vier jaar met de mogelijkheid om daarna te verlengen. Dat is de intentie van beide kanten.’

Graffiti op de muur

Op deze woensdagmiddag oogt het kantoor van Alexandra van Huffelen nog wat leeg. Een niet aangesloten beeldscherm staat prominent op de grote vergadertafel, er hangt nog een schilderij van haar voorganger aan de muur. Ze moet de ruimte nog een persoonlijke touch geven.

‘De universiteit wil meer impact te maken. Dat spreekt me enorm aan’

Op de achtergrond klinkt het geluid van een hogedrukspuit. Buiten, vlak naast het kantoor van het college van bestuur, is een schoonmaker in de weer om rode graffiti van een muur te halen. De woorden ‘cut ties’ zijn nog zichtbaar. Het is alsof de pro-Palestijnse activisten wisten dat de nieuwe voorzitter vandaag op haar nieuwe werkplek zou zijn en alvast haar aandacht wilden vestigen op hun belangrijkste eis.

Waarom wilde u graag aan de slag op een universiteit?

‘Ik heb een groot hart voor onderwijs en onderzoek. Dit is een brede universiteit waar jonge mensen worden opgeleid en waar heel goede en fundamentele wetenschap wordt bedreven. Deze universiteit is op zoek naar manieren om nog meer impact te maken. Dat spreekt me enorm aan.

‘In de sollicitatiegesprekken heb ik een heleboel mensen ontmoet die gepassioneerd zijn over hun vak. De studententevredenheid is heel hoog, de universiteit heeft een internationaal karakter en wortels die me enthousiast maken om hier aan het werk te gaan.’

Hoe goed kent u de universiteit inmiddels?

‘Een klein beetje. Ik ben hier een paar keer geweest en heb ook al op de campus rondgefietst. Het kennismaken moet de komende tijd gebeuren. Ik heb een mooi inwerkprogramma; vandaag is er meteen een Universitaire Gezamenlijke Vergadering.’

De universiteit moet fors bezuinigen. Ziet u dat als uw grootste uitdaging als voorzitter?

‘Het is in ieder geval een uitdaging van formaat. De komende tijd zullen we zien welke bezuinigingen doorgaan en welke niet – het debat daarover moet in de Eerste Kamer nog worden gevoerd. Hoe dan ook zijn het heel ernstige bezuinigingen. Ik zal me ervoor inzetten om zichtbaar te maken hoe ernstig het is om zo diep te snijden in onderwijs en onderzoek. Dat zorgt er niet alleen voor dat het moeilijker wordt om universiteiten en hogescholen te runnen, maar ook onze kenniseconomie komt ermee in gevaar.

‘We moeten er alles aan doen om te kijken wat nog te keren is. Ik voel me daarin gesteund door de community hier. Ik was bij het onderwijsprotest in november in Den Haag en heb gezien dat daar ook veel studenten waren. We zullen ons met hand en tand verzetten tegen de bezuinigingen door het kabinet. Tegelijk moeten we ook kijken hoe we de bezuinigingen die het gevolg zijn van dalende studentenaantallen zo goed mogelijk kunnen opvangen.’

Hoe wilt u het onderwijs en onderzoek zo veel mogelijk sparen?

‘Dat begint met de bezuinigingen zo laag mogelijk te houden. Daarnaast kan je proberen om meer inkomsten te genereren. Zorgen voor nieuwe fondsen is belangrijk. Als je moet bezuinigen, dan moet je in zijn algemeenheid proberen om dingen efficiënter te maken zonder aan de kern van de activiteiten te komen. De komende maanden zal ik moeten zien hoe dat er hier uitziet. Het is mijn taak ervoor te zorgen dat de universiteit bloeit en groeit en een plek is waar onderwijs, wetenschap en impact verder kunnen groeien in een veilige omgeving.’

Veilig op welke manier?

‘Dat iedereen hier vrij is om te zeggen wat hij of zij vindt zonder dat dit ten koste gaat van de ervaren veiligheid van iedereen. Fysiek, maar ook in termen van sociale veiligheid. Dat geeft de basis en de rust om met elkaar op de inhoud stevige debatten te voeren en van mening te verschillen.’

De laatste jaren waren aan de Radboud Universiteit verschillende gevallen van grensoverschrijdend gedrag. Hoe wilt u hier tegen optreden?

‘Ik heb in de krant gelezen wat zich hier heeft afgespeeld. Maar ik zie ook dat de universiteit een groot programma heeft (Prevent – Care – Cure, red.) waarvan we maandag in de UGV de voortgang gaan bespreken. We hebben al gedragscodes en vertrouwenspersonen, maar we moeten voortdurend over het thema blijven praten en er actie op ondernemen.’

Vorige week was er de oproep om de veiligheid van Joodse en Israëlische studenten en medewerkers op de campus te verbeteren. Tegelijkertijd voelen ook pro-Palestijnse activisten zich niet veilig op de campus. Ze zeggen geschaduwd te worden door beveiligers. Hoe kijkt u daarnaar?

‘Het conflict in het Midden-Oosten heeft een grote impact op de Nederlandse samenleving, ook op universiteiten. Ik zou graag in gesprek gaan met iedereen die hierover een mening heeft, zowel de pro-Palestinademonstranten als Joodse of Israëlische medewerkers en studenten. Ik wil dat we met elkaar het debat kunnen voeren, zonder dat dit een onveilige plek is en zonder dat er vernielingen worden aangebracht op de campus.’

‘Ik kan me voorstellen dat mensen ongeduldig zijn’

Vindt u dat de Radboud Universiteit de banden met Israëlische instellingen moet verbreken?

‘Het college van bestuur heeft een commissie gevraagd om hierover advies te geven. Er vinden ook gesprekken plaats waar iedereen input voor kan leveren. Het is goed om de uitkomsten daarvan af te wachten om vervolgens een verstandig en gedragen besluit te nemen.’

De adviescommissie In Tilburg adviseerde de banden met Israëlische universiteiten op te schorten, maar het Tilburgse college van bestuur geeft daar vooralsnog geen gehoor aan. Gaat u het advies van de Nijmeegse commissie wel opvolgen?

‘Ik vind het belangrijk om eerst te zien waar de commissie mee komt en vervolgens met elkaar te bespreken wat verstandig is. Ik kan daar niet op vooruit lopen.’

De pro-Palestijnse demonstranten vinden de adviescommissie een vertragingstechniek.

‘Ik kan me voorstellen dat mensen ongeduldig zijn. Zodra dat advies er is, moeten we daar met elkaar over in gesprek. Ik snap ook goed dat bestuurders vinden dat je zorgvuldig moet omgaan met zo’n advies. Het gaat om een groot thema, het beroert velen. Tegelijkertijd moet je er niet langer over doen dan nodig.’

Tijdens demonstraties worden weleens leuzen geroepen die sommigen als antisemitisch beschouwen. Daarnaast zijn er bezettingen van gebouwen geweest. Hoeveel ruimte krijgen de Palestina-activisten onder uw voorzitterschap?

‘Er zijn wettelijke grenzen in Nederland en die gelden hier ook, net zoals de vrijheid van demonstratie en de vrijheid van meningsuiting. Maar we moeten het vooral ook met elkaar hebben over wat een goed debat is.’

Wat voor bestuurder bent u?

‘Ik ben sterk inhoudelijk gedreven, ik houd ervan te begrijpen waar we mee bezig zijn. Als het gaat over grote thema’s vind ik het belangrijk dat je met alle partijen in gesprek gaat. Tegelijkertijd houd ik ervan dingen aan te pakken. Ik ben niet van kicking the can down the road en ik ben niet bang om samen met mijn collega-bestuurders ingewikkelde beslissingen te nemen. Dat hoort erbij, ook als niet iedereen er blij mee is. Wel is het belangrijk steeds verantwoording af te leggen.’

Bent u ongeduldig, zoals uw broer in een interview met het FD vertelde?

‘Ik kan soms ongeduldig zijn, maar besef ook dat het soms nodig is om de tijd te nemen.’

In een oud interview vertelt u openhartig over uw tijd als directeur bij Essent, waar u te veel druk uitoefende op medewerkers. Bent u veranderd sinds die tijd?

‘Ik heb gestudeerd in een tijd waarin iedereen vol lof was over grote ceo’s als Jack Welch (oud-CEO van General Electric, red.). Zijn methode paste ik zelf ook toe, maar dat bleek niet te werken. Daar ben ik erg door veranderd.

‘Ik was vaak de eerste vrouw’

‘Ambitieus ben ik nog steeds – ik vraag van mijzelf en anderen om hun uiterste best te doen, maar ik weet nu dat je in een grote organisatie niet alles top-down kunt oplossen. Vaak bereik je daarmee het omgekeerde van wat je wil.’

U zei eerder enthousiast te zijn over de wortels van de universiteit. Welke waarde heeft de katholieke traditie van de Radboud Universiteit, volgens u?

‘Die ligt in het emancipatorische gedachtegoed. Dat we een plek zijn waar veel eerstegeneratiestudenten komen. Dat is een mooie achtergrond.’

Bent u zelf gelovig?

Twijfelt. ‘Een beetje. Mijn moeder is katholiek en mijn vader protestants. Ik ga niet meer naar de kerk, maar ben wel voor de kerk getrouwd. Mijn man is katholiek. Ik zie wel in dat mensen steun kunnen putten uit een religie.’

Hoe is de kennismaking met uw collega’s in het college van bestuur verlopen?

‘We hebben uitgebreid met elkaar gesproken. Dat was heel fijn. Ik ben er trots op dat we een college hebben met drie vrouwen, dat is een unicum voor deze universiteit. Niet helemaal uniek in Nederland, want in Rotterdam is het sinds november ook zo.

‘Ik geloof erg in vrouwenemancipatie. Ik was vaak de eerste vrouw. Zo was ik bijvoorbeeld de eerste vrouwelijke directeur van vervoersbedrijf GVB in Amsterdam en de eerste vrouwelijke bewindspersoon op het Ministerie van Financiën. Mind you, in 2020. Iedereen moet de ruimte krijgen om te groeien.’

Is het een voor- of een nadeel dat u de universiteit nog moet leren kennen?

‘Ik heb geen idee, we gaan het zien. Het is een feit. Ik ben wel gewend om me heel snel in te graven in nieuwe werelden. Ik wist ook nog niet zoveel van het openbaar vervoer toen ik bij GVB begon. Ik hoop dat ik snel zoveel mogelijk mensen hier mag leren kennen.’