Organisatoren lezing: ‘Mohammed Khatib zegt niets wat illegaal is, maar het kan wel schuren’
-
Mohammed Khatib (staand, linksvooraan) sprak eerder dit jaar in het Pro-Palestijnse tentenkamp op de universiteit. Foto: Johannes Fiebig
De framing van Mohammed Khatib als haatprediker en antisemiet is volgens twee wetenschappers van Situating Palestine een sprekend voorbeeld van islamofobie en anti-Palestijns racisme. Anya Topolski en Alana Osbourne vertellen over de collectieve keuze van Situating Palestine om Khatib uit te nodigen voor hun lezingenreeks. Ze willen de sfeer van angst rond de lezing wegnemen. Een angst die wordt gevoed door media en politiek, zeggen ze.
Samidoun is een solidariteitsnetwerk voor Palestijnse gevangenen, de Europese coördinator is Mohammed Khatib. Hij werd geboren in een vluchtelingenkamp in Libanon en kreeg in 2010 politiek asiel in België. Khatib is door Situating Palestine uitgenodigd om te komen vertellen over onder andere Palestijnse gevangenen en het Israëlische gevangenissysteem.
De komst van Khatib naar de Nijmeegse campus doet echter veel stof opwaaien. “Een podium bieden aan een extremistische haatprediker heeft niets te maken met academische vrijheid en staat een respectvolle dialoog in de weg”, schreven dertig studenten en medewerkers gisteren nog in een open brief.
Universitair hoofddocent ethiek en politieke filosofie Anya Topolski en universitair docent sociale geografie Alana Osbourne, die Vox via videoverbinding sprak, zijn het daar niet mee eens.
“Uitnodiging van terreurbewonderaar door Radboud Universiteit is nieuw dieptepunt antisemitisme in Nederland”, schreef De Telegraaf vorige week als commentaar. Jullie hebben nogal wat veroorzaakt.
Anya Topolski: ‘Dit is precies het soort framing waar ik me als onderzoeker mee bezighoud. Tegenstanders van zijn komst hanteren de term “haatprediker”. Dit begrip wordt veel te gemakkelijk gebruikt voor mensen van kleur en Palestijnen. Maar niemand definieert het woord haatprediker, dat impliciet ook antisemitisme veronderstelt. Mensen zijn het niet eens met Mohammed Khatib, of vinden wat hij zegt ongemakkelijk – maar het is niet daardoor antisemitisch?’
Open brieven
“Een podium bieden aan geweldsverheerlijking en discriminatie gaat in tegen de waarden van de universiteit en draagt bij aan onveiligheid”. In een open brief, die De Gelderlander publiceerde, roepen twintig Israëlische studenten en medewerkers van de Radboud Universiteit op om de lezing van Mohammed Khatib tegen te houden. Een soortgelijke oproep deden meer dan dertig studenten en medewerkers dinsdag ook al in een open brief op Voxweb.
Is Khatib een antisemiet?
Topolski: ‘Nee. Ik heb eerdere lezingen van hem gehoord en ik heb hem persoonlijk gesproken. Ik ben expert op het gebied van Europese vormen van racisme en zelf Joods, en ik kan zeggen dat hij geen antisemiet is. Hij heeft kritiek op het zionisme, dat is te rechtvaardigen en geen misdaad. Hetzelfde geldt voor zijn kritiek op de staat Israël. Hij zegt wel dingen die mensen boos maken en ik ben het ook niet altijd met hem eens. Maar nogmaals: hij is geen haatprediker en ook geen antisemiet.’
Maar als je hem uitnodigt en dit levert zoveel reacties op, moet je het dan wel doen?
Topolski: ‘Het is geen verplichte lezing. Wat we met Situating Palestine bieden, is educatie buiten het reguliere onderwijsaanbod om. We merken dat er te weinig kennis is onder medewerkers en studenten over Palestina om te begrijpen wat daar nu gebeurt. Dat is de reden geweest om de reeks op te starten. Het is een onderwijsomgeving waar we over hele pijnlijke zaken praten. Dat is ongemakkelijk, maar dat moet niet verhinderen dat we andere standpunten te horen krijgen en kennis opdoen uit bronnen waar we anders geen toegang toe hebben. De universiteit is juist de plek om deze kennis te ontsluiten.’
Waarover gaat de lezing van Mohammed Khatib?
Alana Osbourne: ‘Afgelopen voorjaar hadden we Khatib al uitgenodigd om een lezing te houden over de geschiedenis van het Israëlische gevangenissysteem, dat wortels heeft in het Britse kolonialisme (de periode tussen 1920 en 1946, red.), maar die lezing ging uiteindelijk niet door. We willen een beter begrip krijgen van dit systeem, vooral met betrekking tot de door Israël gevangengezette Palestijnen in de bezette Palestijnse gebieden. Hoeveel gevangenen worden vastgehouden en onder welke omstandigheden?’
‘We willen de complexiteit van het onderwerp observeren, analyseren en ontrafelen’
‘Ook het concept van “massale gevangenschap” zal aan bod komen in de lezing. Veel Palestijnse gevangenen worden lange tijd vastgehouden zonder veroordeling, vaak op basis van vage aanklachten. Na de lezing gaat Khatib hierover in gesprek met onze studenten. We willen de complexiteit van het onderwerp observeren, analyseren en ontrafelen.’
In Duitsland is Samidoun verboden vanwege antisemitisme en België wil de vluchtelingenstatus van Khatib afnemen, waarom moet hij dan in Nijmegen een podium krijgen?
Topolski: ‘Ook dit past bij de framing van media en politiek. Beide landen ken ik goed, dus ik kan beide situaties uitleggen. De situatie in Duitsland vind ik zeer zorgelijk. Er is geen academische vrijheid meer. Ik vind het pijnlijk wat er daar het afgelopen jaar allemaal is verboden. Ook Joodse wetenschappers kunnen beschuldigd worden van antisemitisme als ze daar een lezing geven.’
‘Ik ben zelf gepromoveerd op de Joodse filosofe Hannah Arendt. Volgens de normen die nu in Duitsland gelden zou zij ook een antisemiet zijn. Wat er in Duitsland en in andere landen gebeurt, is dat de definitie van de International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA, red.) wordt gebruikt om mensen of organisaties antisemitisch te noemen. Antizionisme en kritiek op Israël worden daardoor antisemitisch genoemd. Deze definitie is echter nooit bedoeld als juridisch bindende definitie. Als je de Jerusalem Declaration on Antisemitism hanteert dan zou dit allemaal geen antisemitisme zijn.’
‘Wat betreft België was ik juist zeer verheugd hoe daar gereageerd is op het verzoek van enkele parlementariërs en de staatssecretaris voor Asiel en Migratie om Mohammed Khatib de vluchtelingenstatus te ontnemen. De ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie wezen daarop op het recht op vrije meningsuiting en stelden dat Samidoun noch door België, noch door de EU als een terroristische organisatie worden beschouwd.’
Mohammed Khatib sprak in een eerder interview zijn steun uit voor het PFLP, het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina. Die staan in Nederland op de lijst van terreurorganisaties.
Topolski: ‘Maakt dat Samidoun ook terroristisch? Dat is een vooronderstelling die juridisch nooit standhoudt. De dynamiek is interessant. Tien jaar geleden werd de Palestijnse activist Omar Barghouti ook beschuldigd van haatprediken en er werd gezegd dat hij Israël uit moest worden gezet, nu is hij veel meer geaccepteerd. Martin Luther King, Malcolm X en Nelson Mandela zijn ooit ook terroristen genoemd. Als academici moeten we ons op de feiten richten en de haat en spin doctoring bij de politiek en de media laten. We moeten zorgen dat we het onderscheid blijven maken tussen feiten en meningen, en ook tussen wetenschappelijk onderbouwde kennis en niet wetenschappelijk onderbouwde kennis.’
Snappen jullie dat Joodse studenten aangeven zich onveilig te voelen door de komst van Khatib? In een ander interview zei Khatib bijvoorbeeld dat hij elke persoon die op het grondgebied van Israël woont als een kolonist beschouwt, en dat hij ze als een legitiem doelwit ziet.
Topolski: ‘Veiligheid is een zeer complexe term. We moeten veiligheid niet verwarren met ongemak. Dat ik het oneens ben met iemand, wil niet zeggen dat diegene niet op de universiteit mag spreken. Mohammed Khatib zegt niets wat illegaal is, het kan wel wat schuren en ook wat heftige emoties oproepen – ook voor mij. Wat ik vaak na lezingen heb gehad is dat er Joodse studenten op me afkwamen die wilden napraten over het onderwerp. Dat vind ik heel belangrijk en daar is ruimte voor. Ook buiten de lezingen om wil ik met iedereen in gesprek. Graag zou ik een groter debat voeren over het verschil tussen ongemak en onveiligheid, maar dat is misschien iets voor een ander moment.’
Het college van bestuur wil dat de lezing voldoet aan uitgangspunten van inclusiviteit, veiligheid, openheid voor andere meningen en wederzijds respect. Oproepen tot wetsovertreding, geweld en discriminatie zijn niet toegestaan. Kunnen jullie dat garanderen?
Topolski: ‘Dat beleid volgen we al vanaf onze eerste lezing. Sterker nog, het college van bestuur lijkt die uitgangspunten overgenomen te hebben van de posters die onze lezingen aankondigen.’
Hebben jullie over deze uitgangspunten een gesprek gevoerd met Mohammed Khatib?
Topolski: ‘Jazeker. Alle sprekers die we uitnodigen moeten akkoord gaan met deze richtlijnen.’
Komt er maandag extra beveiliging?
Osbourne: ‘Dat is een vraag voor het college van bestuur. Zij staan in voor de veiligheid, zodat studenten en medewerkers zich kunnen concentreren op hun primaire taak hier: leren en onderwijs geven.’
Zijn jullie voorbereid op veel media-aandacht?
Topolski: ‘Het evenement is in de eerste plaats bedoeld voor studenten en medewerkers die meer over dit onderwerp willen leren. Alleen Radboud-journalisten zijn welkom, want het is in de eerste plaats een lezing in een onderwijssetting. Na afloop van de discussie kunnen journalisten vragen stellen. Bij de lezing van Maya Wind (wetenschapper die een boek schreef over hoe Israëlische universiteiten Palestijnen onderdrukken, red.) afgelopen voorjaar, golden ook aparte regels voor journalisten. Journalisten vonden dat niet leuk, maar ze hebben zich wel aan de afspraak gehouden.’
Voelen jullie je gesteund door het college van bestuur?
Topolski: ‘Ik ben blij dat het college van bestuur zich deze week publiekelijk heeft uitgesproken voor het recht op onze academische vrijheid en het belang van onze collectieve stem. We hebben een grote zaal ter beschikking gekregen, wat geweldig is. Het lijkt erop dat ze hebben geleerd uit het verleden (afgelopen juni mocht een lezing van Mohammed Khatib aan de Radboud Universiteit alleen plaatsvinden op de parkeerplaats naast het Elinor Ostromgebouw, red.).’
Momenteel onderzoekt het kabinet of de komst van Mohammed Khatib naar Nijmegen wel kan doorgaan. Er is een mogelijkheid dat de lezing te elfder ure alsnog wordt afgelast. Zijn jullie niet bang dat de tegenstanders hun zin zullen krijgen?
Topolski: ‘Dat zou erg jammer zijn, want de lezing is specifiek bedoeld voor studenten en medewerkers van onze universiteit. Hopelijk kunnen de campusbeveiligers en de politie mensen met verkeerde bedoelingen op afstand houden. Deze mensen voeden angst, en angst verhindert hoop – en wat we nu het meest nodig hebben in de wereld is hoop – we hebben de verantwoordelijkheid om cynisme en angst te bestrijden.’
‘Op de kamer van mijn dochter hangt een poster van Anne Frank die ik veertig jaar geleden zelf kreeg, toen ik nog in Canada woonde. “Ondanks alles geloof ik nog steeds dat mensen van goede wil zijn” staat erop. Die overtuiging probeer ik levend te houden, want hoe absurd en onrechtvaardig de dingen ook lijken, we kunnen niet toegeven aan angst en cynisme.’
College van bestuur: ‘Lezing gaat door’
In een officiële reactie laat het college van bestuur van de universiteit weten dat de lezing gewoon door kan gaan. ‘Het toestaan van een bijeenkomst als deze vloeit voort uit de academische vrijheid van medewerkers om dergelijke initiatieven te ontplooien’, aldus het bericht. Het bestuur van de universiteit zegt in contact te zijn met vertegenwoordigers van verontruste studenten en medewerkers over de ervaren onveiligheid. ‘Controversiële, beledigende of smakeloze standpunten die op zich niet onrechtmatig zijn, vormen doorgaans geen reden om een aanvraag om een externe spreker uit te nodigen door medewerkers of studenten te weigeren.’
In de verklaring staat verder: ‘Als college van bestuur concentreren we ons op het waarborgen van de veiligheid van alle betrokkenen, het hanteren van de normen die gelden voor een dergelijke academische bijeenkomst en de mogelijke juridische beletsels met betrekking tot het laten spreken van Mohammed Khatib.’ Het college van bestuur stelde eerder al vast dat er geen juridische beletsels zijn voor de bijeenkomst.
Student met een mening schreef op 24 oktober 2024 om 11:38
Anya legt de vinger op de zere plek! Daar zou de landelijke politiek wat van kunnen leren!
T schreef op 24 oktober 2024 om 11:50
Er wordt hier met heel veel jargon om de hete brij heen gedraaid. De brief die in de Gelderlander is gepubliceerd door Israëlische studenten en medewerkers bevat links naar het zeer expliciete extremisme van Samidoun.
Schurende meningen horen onderdeel te zijn van het academisch debat. Er zijn nooit problemen geweest met het uitnodigen van andere sprekers met controversiële menongen. Maar retoriek dat er niet zoiets bestaat als onschuldige Israëliërs en dat ze allemaal een legitiem doelwit zijn is overduidelijk aanzetten tot haat en geweld. De universiteit heeft haar mond vol over inclusie en sociale veiligheid, maar blijkbaar geldt die niet voor iedereen.
Anonieme student schreef op 24 oktober 2024 om 12:48
Ik omschrijf mezelf als pro-Palestijns, maar ik ben het hiermee eens. Stellen dat er geen onschuldige Israëlische burgers zijn (zie https://jacobin.nl/wie-en-wat-is-samidoun-interview-met-mohammed-khatib/) vind ik onacceptabel. Ik zeg niet dat hij hierdoor meteen verbannen moet worden van de campus of van het land, maar het zou de organisatoren van de lezing sieren als ze dat statement van Khatib adresseren.
Anonymous schreef op 24 oktober 2024 om 15:58
If you read the piece where this is taken from, it does indeed attempt to reframe people who live in Israel not as innocent people, but as colonisers who have stolen land. This is part of the broader goal of Palestinian resistance to break down any attempt to create two sides. No, this is a settler colonial state erasing Palestinian people, like South Africa, like Algeria. Therefore, unless they are actively trying to break down the zionist project, they are complicit. Not to mention that every Israeli does military service and so actually directly participates in violence against Palestinians. But, crucially, Khatib explicitly does not say all these people then should be killed. The focus here is building armed resistance (which is a right enshrined in international law to occupied people) that can weaken the overwhelming and obscene violence that has been unleashed on Palestinians for decades.
Hwb schreef op 25 oktober 2024 om 10:06
“Schurende meningen horen onderdeel te zijn van het academische debat.” Dat is een misvatting, die ook steeds terugkeert als het gaat over academische vrijheid. Het academische debat gaat niet over meningen, maar over de poging de waarheid zo goed mogelijk te leren kennen door onderzoek en de uitkomsten daarvan. Academische vrijheid gaat primair om niet beperkt te worden in het het onderzoek dat je doet (bv in onderwerpkeuze) en de uitkomsten die dat oplevert. Dat is echt iets anders dan vrijheid van meningsuiting op de campus.
Jos Joosten schreef op 24 oktober 2024 om 11:57
Wat een verhelderende, verstandige en vooral zinvolle toelichting van Osbourne en Topolski en ook een terecht besluit van ons CvB.
Anonieme Radboudiaan schreef op 25 oktober 2024 om 17:38
Sterke reactie vanuit Nijmegen-Oost. Alliteratie, maar met een spannende draai op het einde. Inhoudelijk mis ik wel het één en ander, maar taalkundig en grammaticaal klopt het (als uitroep).
Pieter schreef op 24 oktober 2024 om 13:55
Op een Youtube filmpje opgenomen tijdens een demonstratie in Brussel zegt Mohammed Khatib:
De twee statenoplossing is crimineel.
Het Palestijnse verzet is de enige stem van de Palestijnen.
Dat verzet omvat terroristen in Gaza, Jenin, Nablus en Libanon.
Palestijnen in Europa moeten “alle middelen” gebruiken om onderdeel van dat verzet te zijn.
Hij roept mensen op het voorbeeld te volgen van Hamas en PFLP in Gaza, die mannen, vrouwen en kinderen vermoorden.
Hij prijst Hezbollah voor het afschieten van raketten op de staat Israël vanuit Libanon.
Pieter schreef op 24 oktober 2024 om 14:55
Een jaar geleden vroeg een aantal Europarlementariërs Samidoun op de lijst van terroristische organisaties te zetten. Ze schreven o.a.:
Samidoun is opgericht in 2012 en is aangesloten bij het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina, een terroristische organisatie die verboden is in de EU, de VS en het VK. Samidoun exploiteert een netwerk vanuit Brussel en hield vorig jaar een bijeenkomst voor het gebouw van het Parlement waarin ertoe werd opgeroepen om Europa, de VS en Israël te gronde te richten met “kalasjnikovs, raketten en kogels”.
Samidoun verleent actieve steun aan Hamas door berichten over terroristische moorden op Joodse mensen in Israël te verspreiden en deze moorden te verheerlijken, en door de verkrachting, foltering, executie en ontvoering van burgers te vieren. Samidoun en Hamas hebben hetzelfde doel, namelijk om Israël “met alle noodzakelijke middelen”, en dan vooral terrorisme, met de actieve hulp van Iran uit te schakelen.
Christopher schreef op 24 oktober 2024 om 19:38
Burgers vermoorden, verkrachten en folteren, louter en alleen omdat ze zich op een bepaald grondgebied bevinden, daar is een term voor: fascisme.
Hendrik schreef op 24 oktober 2024 om 20:28
Ik bewonder mevrouw Topolski haar steun voor een vrij academisch debat. Maar om alle aanklachten weg te zetten als framing vind ik wel gemakkelijk. Ik krijg ook sterk de indruk dat deze spreker alleen vrede ziet als de oorspronkelijke (Joodse) bevolking hun democratische rechtstaat waar Joden en niet-Joden nu in samenleven opgeeft. Het is misschien een whatsboutism maar als ik al deze aandacht en stampij zie dan zou ik toch wensen dat men in deze kringen net zo fanatiek zou opkomen voor de onderdrukking van Kopten, Jezidi’s en Armeniërs en de mensen in Darfur door hun geloofsgenoten.
Klaas Landsman schreef op 25 oktober 2024 om 08:29
Tientallen Nederlandse politici (zowel parlementariërs als ministers) steunen openlijk en zonder voorbehoud de Israëlische regering, die door de neutrale VN-organisaties ICJ en ICC zijn beschuldigd van resp. schending van het humanitair oorlogsrecht en oorlogsmisdaden en genocide; voor wie het nieuws volgt zijn deze internationale gerechtshoven niet echt nodig om dit vast te stellen. Ook gisteren is weer zowel een school als een ziekenhuis in Gaza gebombardeerd, met tientallen doden en verdere ondermijning van het weinige dat nog over is van de infrastructuur aldaar. Nu de Hamas-top is geliquideerd is de nieuwe reden voor deze alomvattende vernietiging het “verhinderen van het hergroeperen” van deze organisatie. Het houdt niet op en er komen zelfs nieuwe oorlogsdoelen elders bij. Het aantal slachtoffers benadert inmiddels het honderdvoudige van wat Hamas in zijn hele bestaan heeft aangericht. Voor zover je nog kon spreken van een ecosysteem in Gaza is ook dat volledig verwoest. Alles daar is in feite dood. Niettemin worden deze politici nergens geweerd en kunnen zij vrijuit hun mening verkondigen. Hun held Donald Trump vindt zelfs dat er nog wel een schepje bovenop kan. Waarom zou iemand van wie – zo lees ik in de bovenstaande discussie – het niet eens zo duidelijk is welke al dan niet terroristische acties hij verdedigt dan de mond worden gesnoerd? Het is weer, zoals zo vaak in dit conflict, meten met twee maten ten top. We moeten ofwel alle goedpraters van zowel terroristen (mocht dit hier inderdaad van toepassing zijn) als oorlogsmisdadigers uit ons land weren (waarmee we in een klap van de PVV verlost zouden zijn), ofwel ze beide een stem geven (wat nu het geval is, in mijn ogen de juiste keuze). Het is hypocriet om de eerste de deur te wijzen en de tweede zelfs regeringsmacht en alle daarmee samenhangende fora te geven (waarmee ze tevens de universiteiten waar deze discussies nu gelukkig nog plaats kunnen vinden de nek omdraaien). Heel goed dat Topolski wijst op het cruciale verschil tussen ongemak en onveiligheid. Een ongewapende man die op een bijeenkomst waar je helemaal niet heen hoeft zijn visie op een conflict verkondigt. Dat is, voor sommigen, ongemak (waar ik overigens alle begrip voor heb). Een gebied waar zelfs een kind dag en nacht het gevaar loopt doodgeschoten te worden, of onder het puin van het zoveelste bombardement te worden verpulverd, of levend te verbranden in zijn tentje. Dat is onveiligheid.
Anonieme Radboudiaan schreef op 25 oktober 2024 om 17:26
Dank u voor deze bijdrage. Goed dat ook vanuit Nijmegen-Oost dappere woorden worden gesproken! Vandaag schudt Gutierrez aan Poetin de hand, maar fijn dat er nog over een neutrale VN wordt gesproken (althans in Nijmegen-Oost). En overigens mag iedereen met elkaar schuren maar toch liever niet in een publieke ruimte (zelfs niet in Nijmegen-Oost).
Christopher schreef op 25 oktober 2024 om 23:16
Je verwart twee groepen mensen: de groep mensen aan deze universiteit die de open brief heeft opgesteld en de door jouw beschreven politici die zonder voorbehoud Israel steunen. De mensen die deze brief hebben opgesteld zijn op geen enkele manier verantwoordelijk voor welke policus dan ook en hebben zich ook nooit openlijk onvoorwaardelijk achter Israel geschaard.
G. d’Alessandro schreef op 25 oktober 2024 om 09:21
De overheid heeft reeds ingegrepen waar de Radboud Universiteit heeft verzuimd om normbesef te tonen. Het is jammer dat het überhaupt zo ver moest komen.
Philippe schreef op 25 oktober 2024 om 16:25
“Topolski: ‘Veiligheid is een zeer complexe term. We moeten veiligheid niet verwarren met ongemak. Dat ik het oneens ben met iemand, wil niet zeggen dat diegene niet op de universiteit mag spreken.” Hoe weet deze mevrouw nu of iemand zich onveilig voelt? Daar kan en hoeft zij geen oordeel over te vellen. Zeer aanmatigend. Los nog van het feit dat de heer Samidoun bijzondere haatdragende uitspraken heeft gedaan. Gewoon verifieerbaar. En dan het polariserende karakter van zo’n lezing. En dat heeft niets met de wetenschap te maken. Dat is bewust olie op het vuur gooien. En laat zien dat je als wetenschapper ver van de werkelijkheid af staat.