Nee natuurlijk niet, dacht ik toen ik de slotzin van Frits Vaandragers meest recente column las. Kunnen wetenschappers vrij zijn op hun universiteiten? Jonge wetenschappers in ieder geval niet.

Zolang je geen eigen onderzoeksgeld hebt, zul je je moeten voegen naar je departement. En zelfs als je wel je eigen geld hebt, is dat nog wel eens zo. We kunnen niet allemaal onze eigen onderzoeksbureautjes opzetten, waarin we helemaal vrij zouden zijn om het onderzoek uit te voeren dat we zelf willen doen, om zo integer te zijn als we zelf willen. Dan zouden we namelijk geen geld krijgen, geen credibility hebben. We hebben universiteiten nodig: als affiliatie op onze subsidieaanvraag, als byline in een Twitter-bio of onder een krantenartikel. Universiteiten: We can’t live with them, can’t live without them.

Wij jonge wetenschappers kunnen niet – zoals Feynman graag wil (en wij ook!) – rustig aan ons bureau onze resultaten bekijken, om dan eens na te gaan of we er echt zeker van zijn. Negatieve resultaten ook publiceren? Ja, graag! – maar welk magazine wil ze? We wíllen wel rustig alles bekijken en alleen dingen publiceren waar we helemaal achter staan, dingen die we helemaal tot op het bot uitgepluisd hebben, dingen waar we échte wetenschap op bedreven hebben. Maar het kán niet. Er moeten x publicaties per jaar komen; vier, vijf publicaties om je proefschrift te kunnen verdedigen. Journals willen geen negatieve resultaten. Journals willen geen replicaties, of juist geen niet-replicatie. Hoeveel promovendi zijn er niet die worden afgestraft, door middel van afgewezen manuscripten, omdat ze hun voorgangers niet gerepliceerd krijgen? (Wiens schuld is dat eigenlijk?)

En dat dan terwijl je tijdelijke contract continu in je nek loopt te hijgen. Als je contract gisteren al is afgelopen ga je vandaag dus echt niet lekker rustig alles nog eens uitpluizen en goh misschien toch nog eens drie nieuwe experimenten draaien gewoon omdat het kan. Hoeveel promovendi zijn er niet, die eigenlijk nog niet genoeg inhoudelijke hoofdstukken hebben om te verdedigen – gewoon omdat die verrekte p niet laag genoeg was – maar wiens contracten wel zijn afgelopen?

Het lijkt wel alsof we ons alleen maar bezig moeten houden met publicaties en contracten en alvast nieuwe subsidies schrijven omdat je anders je huur niet kunt betalen. We willen zo graag in de wetenschap blijven, maar het wordt ons zo moeilijk gemaakt. En dat, dát vind ik jammer. Dat we onze banen, onze projecten meer aan het managen zijn dan dat we wetenschap aan het bedrijven zijn. Dat het niet meer over inhoudelijke vragen gaat, maar over vragen over contractduur, aantal publicaties, subsidierendement.

Dat we onszelf eigenlijk geen wetenschappers meer mogen noemen…

Lees alle columns van Merel van Goch