Het einde is nabij. Althans, het einde van mijn zoveelste tijdelijke onderzoeksaanstelling op de Radboud Universiteit nadert met rasse schreden. Als het een beetje meezit kan ik blijven, op een heus vast contract, maar dat is nu nog koffiedik kijken.

Als bioloog doet het hele carrièregebeuren me erg denken aan survival of the fittest. Alleen wetenschappers die het best aangepast zijn aan het huidige systeem overleven: zij die competitief ingesteld zijn, het meeste geld binnenhalen en daarvoor het hoogst van de toren durven blazen. De gedegen onderzoekers bij wie alle onderzoeksdetails kloppen missen ondertussen de boot, omdat hun output achterloopt op wat ‘het systeem’ van ze verlangt: publish or perish.

Mijn evolutionaire fitness vertoont verontrustend veel tekenen die op perish wijzen. Zo heb ik dit jaar voor de tweede keer vergeefs een VIDI-subsidie bij NWO aangevraagd. Mijn aanvraag hoort bij de 65 procent die al afgewezen wordt vóór de fase van echte peer review überhaupt begint. De belangrijkste kritiek: ‘De commissie vindt het een zeer goed voorstel’, echter is ‘in het licht van uw effectieve onderzoekstijd het aantal publicaties en vooral het aantal eerste auteurspublicaties aan de lage kant (wat niet wegneemt dat sommige papers in toptijdschriften zijn gepubliceerd)’.

Maar ik houd de moed erin. Anders was ik natuurlijk niet in mijn mogelijk laatste maanden op de Radboud Universiteit begonnen als columnist. Want naar mijn stellige indruk begint langzaam maar zeker door te dringen dat wij als wetenschappers sámen het systeem maken. Sustainable science buzzt rond. Jonge onderzoekers doen steeds luider hun beklag, recent nog in Nature: ‘De extreme competitieve atmosfeer leidt ertoe dat steeds meer jonge getalenteerde wetenschappers afbranden, het smoort de creativiteit, en leidt bovendien tot wetenschappers die middelmatige wetenschap bedrijven.’

Met Science in transition breken Frank Miedema en consorten een lans om de publicatiedruk te verminderen en zien zich nu gesteund door staatssecretaris Dekker. Zelfs NWO wil wat gaan doen aan de subsidieaanvraagdruk.

Misschien moet ik ecoloog Marten Scheffer eens vragen – biologen onder elkaar – wanneer het tipping point bereikt wordt en wetenschap weer gaat over de zucht naar kennis in plaats van publicaties en subsidies. Hopelijk is dat nog voordat mijn virtuele labjas aan de wilgen hangt.

Lees alle columns van Stan van Pelt