Europese masterdiploma’s uitreiken en gezamenlijke promotietrajecten opzetten. Dat zijn enkele doelen van de Europese universiteit NeurotechEU, waar de Radboud Universiteit kartrekker van is. De initiatiefnemers houden de landelijke en Europese politieke besluitvorming, die gevolgen kan hebben voor het project, in de gaten.

Als alles goed gaat, studeren vanaf september 2027 de eerste masterstudenten aan de Europese universiteit NeurotechEU. Via fysieke uitwisselingsprogramma’s en online cursussen kunnen studenten dan vakken volgen bij een van de acht universiteiten uit de Europese alliantie waar ook de Radboud Universiteit onder valt. Het uiteindelijke doel is dat ze een Europees diploma krijgen op het gebied van neurotechnologie.

Online onderwijs is een belangrijke component in het systeem, vertelt hoogleraar Richard van Wezel, sinds kort coördinator van NeurotechEU, in een vergaderruimte in het Huygensgebouw. ‘Er is veel tijd besteed aan het samen creëren van een online systeem waar studenten aan digitaal onderwijs deel kunnen nemen. Maar studenten of medewerkers kunnen ook een tijdje een stage lopen aan een partneruniversiteit, bijvoorbeeld om een bepaalde techniek te leren.’

‘Het uitwerken van de accreditatie is in deze fase een van de belangrijke doelen’

Hoe de opleidingen gecontroleerd gaan worden op onderwijskwaliteit is nog een belangrijk punt van discussie tussen de verschillende partneruniversiteiten, vertelt Van Wezel. ‘In deze fase is het uitwerken van de accreditatie een van de belangrijke doelen.’

Emmanuel Macron

Ruim vier jaar is de Radboud Universiteit al kartrekker van NeurotechEU. Acht universiteiten uit alle uithoeken van Europa (zie kader) zijn betrokken bij het samenwerkingsverband. In deze tweede fase van het project beschikt de alliantie over een budget van maximaal 14 miljoen euro.

Het was Emmanuel Macron die in 2017 met het idee van Europese universiteiten op de proppen kwam. Ondertussen zijn er al bijna zestig soortgelijke Europese universiteiten actief.  Wie een blik op de kaart van de verschillende Europese universiteiten werpt, ziet dat vrijwel alle Nederlandse universiteiten ondertussen deel uitmaken van een alliantie. NeurotechEU onderscheidt zich volgens Van Wezel van de massa door duidelijk in te zetten op één thema, namelijk brein en technologie.

Hersenimplantaten

Slechts enkele Europese allianties hebben zo’n specifiek thema, licht Van Wezel toe. ‘Sommige van de universiteiten die het aanvankelijk heel breed hebben ingestoken zitten nu met een probleem, want wat wordt de focus?’, vraagt hij zich af. ‘Dat probleem hebben wij niet.’

De focus op hersenonderzoek maakt het volgens Van Wezel voor wetenschappers interessant om mee te doen. ‘En laat nu net veel Nijmeegse wetenschappers met dit onderwerp bezig zijn. Daar staan we met het Donders Instituut en het Behavioural Science Institute (BSI) zowel nationaal als internationaal om bekend.’

Zelf werkt Van Wezel bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van hersenimplantaten voor blinde mensen. ‘Dat onderzoek doen we samen met onze partneruniversiteit in het Spaanse Elche. Bedoeling is dat deze mensen een elektrode in het hoofd krijgen die hun een vorm van zicht geeft.’

‘We denken na over de vraag: wat  betekent het als je met het brein bezig bent?’

Maar ook heel wat andere thema’s rondom neurotechnologie komen aan bod aan de Europese universiteit, zoals de hersenziektes alzheimer, parkinson of epilepsie. ‘En we denken na over ethische kwesties en legal issues; wat betekent het als je met het brein bezig bent? Niet alleen expliciet met implantaten, maar ook met medicatie of met niet-invasieve technieken. Of neem kunstmatige intelligentie: dat is heel erg gebaseerd op hoe het brein werkt en gaat nog veel meer impact hebben op onze samenleving dan het nu al doet.’

Internationale uitwisseling van onderwijs is een doelstelling van NeurotechEU, maar ook uitwisseling van kennis door medewerkers, zowel wetenschappelijk als ondersteunend, is volgens de projectleider belangrijk. Dat kan op symposia en congressen over specifieke thema’s, zoals bepaalde breinziektes. ‘Maar we denken ook na over valorisatie, dus hoe verspreid je die nieuwe kennis onder een breed publiek?’

Politieke besluitvorming

Als EU-project heeft NeurotechEU regelmatig te maken met de complexe uitkomsten van Europese en nationale politieke besluitvorming. Zowel de uitkomst van landelijke verkiezingen, als die van de Europese Unie in zijn geheel, kunnen volgens Van Wezel van invloed zijn op de voortgang van NeurotechEU. ‘Oxford University, een van de stichtende leden van NeurotechEU, behoort sinds de Brexit niet meer tot de alliantie. En omdat Hongarije door een tijdelijke ban voor bepaalde projecten geen Europese subsidie meer krijgt, is de Universiteit van Debrecen op dit moment geen volwaardige partner, maar een zogenaamde “associate partner” van de alliantie.’