De GGD in Nijmegen is één van de weinige in het land die een lagere leeftijd hanteert voor gratis soa-testen. Waar landelijk onder de 25 jaar gebruikelijk is, ligt de grens hier op 23. Studenten balen daarvan. ‘Voor mij is het een reden om minder vaak een test te doen.’

In heel Nederland kunnen jongeren onder de 25 jaar een afspraak maken bij de GGD als ze vermoeden een soa te hebben opgelopen. Die test wordt gratis afgenomen. Behalve bij GGD Gelderland-Zuid, waar op locaties in Tiel en Nijmegen testen worden afgenomen. Nijmegen is daarmee de enige studentenstad in Nederland waar de testleeftijd lager ligt: tot 23 jaar, in plaats van 25.

Studenten balen daarvan. Zo ook bedrijfskundestudente Charlotte* (24), via-via krijgt ze te horen dat ze een grote kans heeft dat ze rondloopt met een soa. ‘Nooit leuk om te horen, maar bij onveilige seks horen nu eenmaal ook bepaalde risico’s’, vertelt ze.

En dus wil ze zich laten testen. Maar dat kan niet meer gratis bij de GGD. Dat terwijl veel vriendinnen van haar, die studeren in Brabant of Maastricht, dat nog wél kunnen. ‘Het is mijn eigen verantwoordelijkheid, dat snap ik, maar het uitsluiten van bepaalde leeftijdsgroepen vind ik onverantwoordelijk van de GGD.’

Bewuste keuze

Bij GGD Gelderland-Zuid is na een analyse in 2015 bewust gekozen om de leeftijd voor de gratis soa-test naar beneden te halen, verklaart GGD-arts Colette van Bokhoven het verschil. ‘Een groot deel van onze tijd waren we bezig met het testen van studenten boven de 22 jaar, terwijl we bij hen weinig soa’s vonden.’

‘Het liefst zouden we alle jongeren testen, maar dat is simpelweg niet haalbaar’

Van Bokhoven is het niet eens met de stelling dat er sprake is van leeftijdsdiscriminatie. ‘Ik zie het meer als optimale soa-bestrijding. Het liefst zouden we alle jongeren testen, maar dat is simpelweg niet haalbaar binnen de huidige regeling.’

In 2014 is er, door de toenmalige staatssecretaris, een financieringsplafond ingesteld wegens de voortdurende stijging van het aantal testen. Daardoor is er ‘slechts’ plaats voor ongeveer 5.200 soa-testen per jaar bij GGD Gelderland-Zuid.

‘Dat heeft ertoe geleid dat we keuzes moeten maken’, gaat Van Bokhoven verder. ‘Bovendien nemen alle kosten toe, maar de financiering groeit daar niet volledig in mee.’ Verder is de vraag naar een soa-test in het algemeen veel groter dan het aanbod. ‘Elke GGD zit in de knel, maar iedereen maakt andere keuzes.’

Doorverwezen naar huisarts

Dat het druk is bij de GGD, merkt ook studente Charlotte. Vaak word je alsnog doorverwezen naar de huisarts, weet ze. ‘Ook toen ik de GGD in Brabant, waar ik vandaan kom, aan de lijn had. Daar mocht ik niet testen, omdat ik daar niet meer woon. Maar als ik dat wél had gemogen dan hadden ze me alsnog doorverwezen naar de huisarts, ze hadden het überhaupt te druk om nieuwe mensen in te plannen.’

‘Ik snap dat het niet gratis kan, maar ik heb laatst 70 euro moeten betalen’, gaat ze verder. ‘En daarbovenop kwam nog de antibiotica, omdat de test positief was. Het kostte in totaal zo’n 100 euro. Voor mij is dat een reden  om minder vaak te testen.’

De kosten van een soa-test kunnen bij de huisarts echter enorm verschillen. Als je op meerdere soa’s moet testen, kan dat oplopen tot zo’n 200 euro. Als je eigen risico nog niet op is, betaal je dat uit eigen portemonnee.

‘De enige manier om een soa te voorkomen is door condooms te gebruiken’

De prijs van een soa-test is hoog en dus een drempel om te gaan testen. Van Bokhoven is voor laagdrempelige toegang voor iedereen: ‘Er zijn al initiatieven om soa-tests goedkoper aan te bieden. Maar voor nu moeten we een zo zinnig mogelijke en eerlijke verdeling maken met het geld en aantal testen dat we hebben.’

Uit het onderzoek ‘Seks onder je 25^e’, dat enkele maanden geleden verscheen, bleek dat het condoomgebruik onder jongeren sterk is gedaald. Is het risico van de GGD-aanpak niet dat de seksuele gezondheid van jongeren in gevaar komt? Van Bokhoven: ‘Met alleen een gratis soa-test creëer je nog geen seksuele gezondheid. Voorkomen is altijd beter dan genezen. En de enige manier om een soa te voorkomen is door condooms te gebruiken.’

En hoe denkt Charlotte over het voorkomen is beter dan genezen-principe? ‘Ik gebruik vaker geen condoom dan wel, soms denk ik er niet eens aan’, geeft ze eerlijk toe. ‘Met de jongen van wie ik de soa kreeg had ik al langere tijd regelmatig seks, dus gebruikte ik op den duur geen condoom meer. Aan een one-night stand vraag ik meestal van tevoren of diegene mogelijk een soa heeft.’

 * In verband met privacyoverwegingen wil Charlotte niet met haar eigen naam in het artikel. Haar echte naam is bekend bij de redactie.