OPINIE De invoering van het Engelstalig onderwijs in het Nederlands hoger onderwijs gaat te snel, gebeurt ondoordacht en zonder samenspraak met studenten. Dit betogen Jan Sinnige en Desley van der Zande, voorzitter en bestuurslid Internationalisering van het Interstedelijk Studenten Overleg. ‘De financiële prikkels domineren.’

Nederland schopt het tot plek twee op de lijst van meest geglobaliseerde landen op aarde. Onderwijsinstellingen voelen de druk om mee te gaan in deze trend: 60 procent van alle opleidingen die Nederlandse universiteiten bieden worden al volledig in het Engels gegeven, zo meldde de Volkskrant afgelopen vrijdag. Over hogescholen zijn nog geen cijfers bekend. Massaal worden opleidingen als ‘Mediawetenschappen’ en ‘Kunstgeschiedenis’ uit de onderwijsgids geschrapt en komen daar opleidingen voor in de plaats als ‘International Media and Information’ en ‘Ancient History’. Het gevolg? Ondoordacht en zonder enige vorm van preventief toezicht neemt de Engelse taal het Nederlandse onderwijssysteem over. Dat simpelweg de voertaal van een opleiding veranderen in Engels niet gelijk staat aan internationaliseren, lijken hogescholen en universiteiten voor het gemak te vergeten of niet relevant te vinden.

Wie is er gebaat bij deze ontwikkeling?

De cruciale vraag in dit vraagstuk, of zoals voorstanders liever zeggen: issue, is wie er gebaat is bij deze ontwikkeling. Universiteiten en hogescholen kunnen in de niet-Nederlandssprekende student een simpel te verdienen goudmijntje zien. Waar de Nederlandssprekende student vrijwel zonder uitzondering het wettelijk collegegeld à 1.984 euro overmaakt, ligt dat voor de Engelssprekenden veelal hoger. Studenten van buiten de Europees Economische Ruimte (EER) betalen het veel hogere instellingscollegegeld, oplopend tot soms wel 32.000 euro. In tegenstelling tot overheidsfinanciering, dat aan voorwaarden verbonden is, komt dit exorbitante bedrag van niet-EER-studenten rechtstreeks op de bankrekening van de instellingen.

Doordachtheid ontbreekt
Dat is een zorgelijke ontwikkeling. De prikkel om onderwijs in het Engels aan te bieden is een financiële en ontbeert doordachtheid. De koepelvereniging van universiteiten (VSNU) laat daarentegen weten ervan overtuigd te zijn dat internationalisering van het hoger onderwijs leidt tot beter onderwijs en meer mogelijkheden voor studenten om zich te begeven op de internationale arbeidsmarkt. Een even aimabele als kortzichtige gedachte. Uiteraard, de markt globaliseert en daarop moeten studenten voorbereid zijn. Maar voorbereid zijn betekent dat studenten worden opgeleid tot een niveau waarmee zij ook uit de voeten kunnen. En dat niveau, daar schort het nog aan.

‘Stone coal English,’ noemde Martin Sommer het

‘Stone coal English,’ noemde Martin Sommer het. En hij had gelijk, de beheersing van de Engelse taal van docenten is doordrenkt van Dutchisms: Nederlandse termen verhaspeld met Engelse vertalingen. En dat is erg, omdat een docent een college moet geven, een discussie moet leiden of vragen moet beantwoorden. En dus is een randvoorwaarde voor het invoeren van de Engelse taal bij een opleiding dat docenten worden geschoold, of zo je wil getraind, in het spreken van en het lesgeven in het Engels.

Betrokkenheid studenten
Want studenten zijn niet per se tegen Engels onderwijs. Integendeel, bij opleidingen die studenten voorbereiden op de internationale markt kan de toegevoegde waarde groot zijn. Mits de invoering op een doordachte en juiste manier plaatsvindt. En bij een doordachte invoering is het onmogelijk dat de betrokkenheid van studenten ontbreekt. Ook de huidige polemiek heeft zich voltrokken tussen opiniemakers en hoogleraren, in plaats van in samenspraak met studenten.

De invoering van de Engelse taal bij opleidingen is an sich geen slechte zaak, maar de ondoordachtheid waarmee dit gepaard gaat wel en zeker als de financiële prikkel hierin leidend is. Laten we even stilstaan en niet alleen maar doorrennen, nu het nog kan. Betrek studenten en leid docenten op, dan kan misschien over een paar jaar gezegd worden: ‘it’s the education, stupid.’

Deze opinie is vandaag gepubliceerd in de Volkskrant.