Voor studenten en medewerkers met een beperking is de campus niet altijd even toegankelijk. Zelfs het Maria Montessorigebouw, het nieuwste gebouw van de universiteit, laat soms te wensen over. Vox vroeg een student en een medewerker naar hun ervaringen. 'Flexplekken werken niet voor mensen met een beperking.'

In februari 2022 is Romy Esselink op weg naar een college op de eerste verdieping van het Erasmusgebouw als het liftknopje plots niet meer werkt. Wat blijkt: om traplopen te promoten en energie te besparen, stopt de lift voortaan niet meer op de eerste twee verdiepingen. Wie in een rolstoel zit moet vanaf nu een stuk verderop zijn, bij een klein liftje in de laagbouw. Een hele omweg. Esselink: ‘Dan denk ik: hoe is dit gebeurd? Hoe kunnen ze zo’n beslissing nemen zonder rekening te houden met mensen die slecht ter been zijn?’

Esselink heeft osteogenesis imperfecta, een bindweefselaandoening die zorgt voor broze botten en slechthorendheid, en gebruikt daarom een rolstoel. Het verhaal over de liften is best grappig, vindt ze. Lachend vertelt de tweedejaars Engelse taal en cultuur over de toeren die ze moest uithalen om de lift weer te kunnen gebruiken. Na een rondgang langs de studieadviseur en de portier brengt het Service Center haar in contact met het vastgoedbedrijf zelf. Desondanks duurt het nog een halfjaar voordat de liften weer stoppen op de eerste en tweede verdieping.

Inmiddels is Esselink adviseur van de werkgroep Toegankelijkheid voor Iedereen, een centrale werkgroep waarin vastgoedmanagers, medewerkers en studenten zich buigen over de fysieke toegankelijkheid van de campus. Er zijn ook veel dingen die wél goed geregeld zijn, benadrukt ze.

Meteen een kamer

Toen ze in Nijmegen kwam studeren, kreeg ze via de universiteit bijvoorbeeld meteen een SSH&-kamer toegewezen. ‘Er is natuurlijk een grote kamercrisis, maar ik kon meteen heel dichtbij de universiteit gaan wonen, in een compleet aangepaste kamer. Er is zelfs een aanrecht dat omlaag kan, dat heb ik nog nooit ergens anders gezien. En een stoeltje in de badkamer, en steunen. Dat was geweldig.’

Haar studentenhuis staat in schril contrast met sommige universiteitsgebouwen, zoals het Linnaeusgebouw. ‘Dat is het meest rolstoelonvriendelijke gebouw allertijden. Je komt bovenin de collegezalen binnen en moet dan een trap af om bij de stoelen te komen. In sommige collegezalen is de plek van de technicus, waar de beamer staat, de enige plek om te zitten. Dan zit je twee meter boven alle andere studenten, achter een tafeltje met geluidsapparatuur.’

Een plek achterin de collegezaal betekent voor Esselink niet alleen dat ze de docenten niet goed kan verstaan. ‘Je kunt ook niet echt meedoen met de rest. Je zult nooit gezellig met je vrienden in het midden kunnen zitten, want er is altijd een trap.’

Volgens het boekje

Nieuwere gebouwen zijn vaak beter ontworpen, maar zelfs het allernieuwste universiteitsgebouw is niet volledig toegankelijk. ‘In het Maria Montessorigebouw kan ik achterom via een klein liftje voorin de zaal terechtkomen. Maar als je daar de collegezaal binnenkomt, moet je een traptrede op om bij de eerste stoelen te komen. Dus als je helemaal vooraan zit, is er geen tafel om aan te zitten. Je zit dan in je eentje voor de eerste rij stoelen.’ Esselink ging opnieuw naar de studieadviseur, dit keer om te regelen dat er voortaan een klein tafeltje voorin de zaal staat.

‘Dat is waarom ik in die werkgroep zit’, zegt Esselink. ‘Het Maria Montessori is gebouwd volgens het boekje, maar ik pas daar niet in. Zelfs de tafel bovenaan de collegezaal, die is bedoeld voor studenten in een rolstoel, is voor mij niet geschikt. Mijn rolstoel is best laag bij de grond en daarom kijk ik tegen de achterste rij stoelen aan. Dan zie ik maar de helft van het scherm.’

Het probleem is vooral dat dit soort dingen niet één keer gebeurt, maar telkens opnieuw. Dat vergt energie. ‘Soms voelt het alsof het niet de bedoeling is dat je daar bent. Ook in kleinere lokalen moest ik bijvoorbeeld vaak achteraan zitten, en je hebt niet altijd zin om telkens weer te vragen of alle tafels voor jou verzet kunnen worden. Ik waardeer alle hulp heel erg, maar ik wou dat ik gewoon mee kon doen zonder dat het altijd zoveel moeite kost.’

Chaos

Inmiddels zit Esselink in kleine leslokalen niet meer achteraan. ‘Toen ik meer vrienden maakte en de docenten beter leerde kennen, hoefde ik nooit meer om een andere indeling te vragen. Als ik nu een lokaal binnenkom waar dingen in de weg staan, is het meteen chaos en zet iedereen alles aan de kant.’

Uiteindelijk wil iedereen graag meedenken, merkt Esselink. Docenten doen vaak hun best om te helpen en de studieadviseur is ronduit onmisbaar. Ze hoopt dan ook dat toekomstige studenten met een beperking zich niet laten afschrikken. ‘Ik kan studeren aan de Radboud Universiteit met heel mijn hart aanraden. Soms zit er een kink in de kabel, zoals in de oudere gebouwen, maar er gaat ook veel goed. Ik heb al zó vaak lessen laten verplaatsen naar een lokaal dat toegankelijker was. Dat kan gewoon, alleen voor mij.’

Bovendien heeft ze het heel erg naar haar zin aan de universiteit. ‘Ik heb hele leuke mensen leren kennen, en die zijn net zo enthousiast over onze vakken als ik. Morgen hebben we bijvoorbeeld vrij om carnaval te vieren, en dus gaan we natuurlijk samen naar de universiteit om te studeren in de bibliotheek (lacht). Ik hou echt van Nijmegen en de universiteit.’

Trappetjes

Ook voor Priscilla Sopacua, ondersteunend medewerker bij de Career Service Science en het ambtelijk secretariaat examencommissies, is de campus niet overal even toegankelijk. Ze heeft meervoudige niet-zichtbare beperkingen, waaronder polyneuropathie, een spierziekte die de zenuwen in je armen en benen aantast. Het zorgt onder andere voor pijn en moeite met lopen en zitten.

Net als Esselink wijst ze op het Maria Montessorigebouw. ‘Laatst moest ik van de ene naar de andere vleugel. Dan moet je eerst een verdieping op, trappetje af, een bruggetje over, trappetje op, en dan kom je aan de overkant. Toevallig had ik die dag minder moeite met lopen, maar er zijn dagen dat ik die route niet zou kunnen afleggen. Dan denk ik: als je vaker had gevraagd of die indeling ook werkt voor mensen met een functiebeperking, had het gebouw anders ingericht kunnen worden.’

Sopacua, die zich als secretaris inzet voor de disABILITY and Accessibility Committee (zie kader), merkt wel dat de universiteit open staat voor kritiek. ‘We hebben goed contact met de mensen die nadenken over de toegankelijkheid van nieuwe gebouwen, en een van de werkgroepen uit onze commissie richt zich nu volledig op dat onderwerp.’

Flexplekken

Toch houdt het universiteitsbeleid niet altijd rekening met mensen met een beperking, zegt Sopacua. Vorig jaar maakte de universiteit in het Campusplan bekend dat gedeelde werkplekken op de hele campus de norm zouden worden. ‘Dat werkt niet voor mensen met een functiebeperking, daar hebben ze niet over nagedacht. Ik heb een afgestemd bureau, een speciale stoel, een ergonomisch toetsenbord, een voetenbankje. Dan zou ik mijn hele hebben en houden naar een ander kantoor moeten dragen en daar weer alles opnieuw moeten inrichten. Dat gaat niet, als mijn handen niet meewerken.’

Ook het coronabeleid van de universiteit zou volgens Sopacua beter kunnen. ‘Covid wordt nu als normaal gezien, maar er zijn ook kwetsbare groepen die meer risico lopen en mensen die langdurig last houden van corona.’ Volgens Sopacua houden mensen daar niet altijd genoeg rekening mee. ‘Je moet je altijd verplaatsen in een ander. Sommigen denken dat alles nu weer kan, maar zij zijn gezond en weten niet wat voor impact corona kan hebben op iemand die al kwetsbaar is.’

‘Flexplekken werken niet voor mensen met een beperking, daar hebben ze niet over nagedacht’

Zelf heeft Sopacua astma. Als het even kan vermijdt ze drukke ruimtes op de campus, net als de bomvolle lijn 10 tijdens de spits. ‘Dan duren mijn werkdagen gewoon iets langer.’ Toch zou volksgezondheid eigenlijk niet van individuen moeten afhangen, zegt Sopacua. ‘Er zou voor iedereen meer bescherming moeten zijn. Het advies om zelftesten te doen is nu ook vervallen, maar hoe wil je dat aanpakken op de universiteit? Dan maak je het nog moeilijker voor mensen die kwetsbaar zijn.’

Stigmatisering

Toen Sopacua ziek werd, middenin een bruisende carrière in de logistieke planning, kon ze een tijdlang niet werken. Via de participatiewet, die ervoor moet zorgen dat meer mensen met een arbeidsbeperking werk vinden, kwam ze in 2019 bij de Radboud Universiteit terecht. Ze voelde zich meteen welkom, vertelt ze. ‘Ik heb heel fijne collega’s, die me begrijpen en me de ruimte geven. Dat is heel veel waard.’

Volgens Sopacua is dat een kwestie van geluk hebben, want acceptatie van mensen met een beperking is niet vanzelfsprekend. ‘Er is toch veel stigmatisering, en soms is dat een drempel om mensen met een beperking aan te nemen. Mensen denken dat ze iemand met een functiebeperking niet goed kunnen begeleiden, ze zijn bang dat je langdurig uitvalt, of ze hebben vooroordelen over mentale gezondheid.’

Vanwege die stigma’s is Sopacua zelf niet altijd open over haar beperkingen. ‘Ik heb ook uitdagingen gehad met mijn mentale gezondheid, maar het is heel zwaar om te zeggen dat je een bepaalde diagnose hebt. Dan plakken mensen een stempel op je, en dat wil je niet.’ Op dat vlak ziet ze een taak weggelegd voor de universiteit. ‘De universiteit zou meer bewustzijn mogen creëren bij mensen zonder functiebeperking, zodat er meer begrip is. Daar zetten we ons met de disABILITY en Accesibility Committee ook voor in.’