Het is ongelooflijk hoe ver de peilingen er naast zaten bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen. De Amerikanen hebben zich het afgelopen jaar werkelijk suf gepeild, maar klaarblijkelijk deugen de onderzoeksmethoden die ze daarbij gebruikten van geen kant. We weten allemaal dat je geen representatieve steekproef krijgt wanneer je een paar duizend mensen belt en vraagt wat ze gaan stemmen. We weten ook dat mensen soms niet eerlijk zijn over hun stemgedrag. Bureaus die peilingen uitvoeren, proberen voor deze effecten te corrigeren, maar blijkbaar is dit buitengewoon moeilijk.

De onontkoombare conclusie is dat tot op de verkiezingsdag niemand zicht had op wat er nu precies leeft onder het Amerikaanse volk. Donald Trump had duidelijk een goede neus voor de onvrede bij veel Amerikanen, maar ook hij koerste vooral op zijn intuïtie. Ook Trump beschikte niet over betrouwbare kwantitatieve informatie over wat de bevolking nu wel en niet wil. Trump kan zijn belofte dat ‘the forgotten man and woman will never be forgotten again’ dan ook onmogelijk waarmaken. Ik vrees dat veel Amerikanen zich de komende jaren erg vergeten zullen voelen.

Vroeger veranderden de dingen langzaam en konden politici op basis van eerdere verkiezingsuitslagen en input vanuit de achterban ontwikkelingen vrij nauwkeurig voorspellen. Tegenwoordig gaat alles zo snel en zijn kiezers dermate op drift, dat politici sentimenten voortdurend verkeerd inschatten. Dit leidt tot onvrede bij de bevolking, waar populisten dan weer slim gebruik van maken.

Het is de hoogste tijd dat de wetenschap gaat helpen de meetmethoden van opiniepeilers te verbeteren. Voor de hand ligt onder meer gebruik te maken van de enorme berg informatie die vrij beschikbaar is via het internet. Onderzoekers van het EU project SENSEI wisten de uitslag van het Britse referendum over de Brexit nauwkeurig te voorspellen door zes miljoen discussies op sociale media te analyseren in de weken voorafgaande aan het referendum. Het AI systeem MogIA voorspelde dat Trump de Amerikaanse verkiezingen zou winnen op basis van een analyse van twintig miljoen gegevens ontleend aan Google, Facebook, Twitter en YouTube.

Ik denk dat als we erin slagen dergelijke big data technieken verder te ontwikkelen en te combineren met state-of-the-art methoden van professionele opiniepeilers, het mogelijk wordt om de uitkomsten van verkiezingen en referenda veel nauwkeuriger te voorspellen.

Amerikaanse wetenschappers en studenten die ongelukkig zijn met de verkiezing van Trump en overwegen hun land te verlaten, zijn van harte welkom bij de Radboud Universiteit om aan deze vragen te werken.

Lees alle columns van Frits Vaandrager