‘Met dit E-assessment proberen we een uitgebalanceerde inschatting van uw intellectuele capaciteiten, persoonlijkheid en drijfveren te genereren’, lees ik in een uitnodigingsmail voor een sollicitatiegesprek bij het Radboudumc. Als hoogopgeleide kandidaat lijk je soms niet om assessments heen te kunnen. Vooral niet als er woorden als ‘human capital’ en ‘21st century skills’ in de vacaturetekst staan.

Ik dus aan de slag met vragen als ‘welke figuur vult deze reeks op de meest logische manier aan’. Vervolgens met een ‘big 5’-persoonlijkheidstest. Mijn belangrijkste drijfveren worden uit mijn onderbewuste opgediept.

Nu ben ik meestal wel te porren voor een testje of wat, en presteer ik best goed onder druk, dus voor een assessment kom ik op zich graag mijn bed uit. Maar de laatste tijd krijg ik er steeds meer een afkeer van. Is een assessment niet in feite een vorm van ontpersoonlijking van een sollicitatieprocedure? De selectie van een kandidaat wordt namelijk deels uitbesteed aan een gestandaardiseerd protocol, om een illusie van objectiviteit te creëren.

Een schijnobjectiviteit, omdat je door als kandidaat je antwoorden strategisch te kiezen, de uitkomst sterk kunt beïnvloeden en hierdoor de selectiecommissie (en jezelf) voor de gek kunt houden. Weg objectiviteit. Je cognitieve capaciteiten kun je niet veinzen natuurlijk, maar die zijn toch ook al aardig uit een CV af te leiden.

Dat organisaties toch vaak voor assessments kiezen heeft volgens mij alles met angst te maken. Mensen zijn bang om verkeerde keuzes te maken. Dat levert spijt op, vooral als we iets hebben nagelaten wat we achteraf wel hadden willen doen. Onder het mom van professionalisering heeft deze collectieve angst gezellige P&O-afdelingen vermaakt tot uit de kluiten gewassen HR-management-bastions. Die op hun beurt zelfs personeelsselectie weer uitbesteden aan werving- en selectiebureaus als het afbreukrisico van een verkeerde selectie te groot lijkt.

Ik zou bedrijven willen aanmoedigen: weg met die angstcultuur! Geef ruim baan aan de menselijke maat en durf weer op je eigen oordeel en gezond verstand te vertrouwen. Vraag een kandidaat desnoods nog een keer op gesprek als je twijfelt, of trek extra referenties na. Dat levert je veel meer op dan een shiny assessmentrapport van een bureautje dat er vooral zelf beter van wordt.

Lees alle columns van Stan van Pelt