‘Dan zouden we dat geld beleidsarm verspreiden’, zei hij (grijs pak, bruine schoenen).

Mijn eerste associatie was een gokkast, zo’n éénarmige bandiet met een chromen stang met een plastic knop. Nu heeft het verdelen van geld in de wetenschap wel iets van een gok: als we zéker wisten wat experimenten zouden opleveren, of wat het patroon was in onze data, dan hoefden we het onderzoek helemaal niet meer uit te voeren. Bovendien leidt het aansturen van slimme mensen altijd weer tot het slim omzeilen van de aansturing.

Goed, dat bedoelde hij niet. De beleidsarm is geen trekstang, maar verwijst naar ‘met weinig beleid’. Dat leek me juist heel goed. Er wordt voortdurend beleid over wetenschappers uitgestort, bijvoorbeeld als randvoorwaarden voor financiering: geld enkel bedoeld voor wetenschappers onder de 35, maar nog niet langer dan 5 jaar gepromoveerd, mits samenwerking met een maatschappelijke partner uit een chronische woekerwinstsector, goed geconnecteerd, met duidelijk aanwijsbare opbrengsten, voldoende voorafgaande resultaten, in 600 woorden en enkel om een halve promovenda aan te stellen. Onderzoeksvoorstellen schrijven lijkt daarmee steeds meer op jezelf in bochten wringen bij Twister. We hebben er inmiddels gespecialiseerde begeleiders voor, die ons helpen met administratieve yoga.

Nee, ik had het niet begrepen: ‘beleidsarm’ was juist slécht! Elke budgetverhoging moest ik zien als een niet te missen kans om méér beleid te maken! Zomaar geld uitdelen zou verkwisting zijn. Wetenschappers zouden het geld allicht uitgeven aan allerlei dingen die ze toevallig zelf nuttig vonden. Nee, dat konden we niet hebben.

Nu leidt het maken van beleid zelf ook altijd tot verkwisting, zeker als er een procedure moet worden opgezet, een competitie, een beoordelingsproces, nauwgezette financiële controle (vooraf en achteraf), meetbare doelen en post-hoc evaluaties. Het legertje ambtenaren om de verkwisting te voorkomen, kost zelf ook een aardige duit en administratieve yogacursussen zijn al evenmin gratis.

Maar we hebben niet te klagen. Na jarenlang zeuren en actievoeren, komt er eindelijk een flinke investering in de Nederlandse wetenschap: meer dan een miljard extra. Het zal helaas geen directe zuurstofinjectie worden in de instituten, geen aanvulling van de basisfinanciering. De bulk gaat naar veelarmige fondsen en programma’s met complexe randvoorwaarden. Aan beleidsarmoede voorlopig geen gebrek.

Lees alle columns van Willem Halffman