‘Misschien valt het allemaal wel mee’, dacht academisch Nederland over het toekomstige kabinet. Nou, nee dus, schrijft columnist Willem Halffman. 'We zijn alweer een stapje dichter bij de slacht.'

De academische wereld hield een half jaar lang de adem in. ‘Misschien valt het allemaal wel mee,’ dacht men. Misschien is het allemaal holle retoriek voor de bühne, die sneren naar de universiteiten. Misschien haalt het coalitieoverleg de scherpe kantjes ervan af. Wellicht houdt een minister uit de wetenschap ons een hand boven het hoofd.

Zo laten we ons braaf naar de slacht leiden. Na de retoriek kwam het regeerakkoord, met daarin bezuinigingen ter omvang van een fikse universiteit, of twee kleintjes. Wég alle zuurstof om de werkdruk onder controle te krijgen. Wég investering om de problemen van de toekomst aan te pakken: het tekort aan artsen, rechters, of leraren, de veroudering, de marginalisering van de onderklasse, een steeds meer vastlopende overheid. Zelfs het bedrijfsleven schrikt van deze ingreep.

‘Een illiberale samenleving houdt niet van tegenspraak, van mondige studenten en vervelende feiten’

We hadden het nochtans kunnen weten. Hoger onderwijs is een makkelijk doelwit in begrotingsonderhandelingen. Maar er is meer. In het draaiboek voor het ombouwen naar een illiberale samenleving staan drie prioritaire doelwitten: de publieke media, de rechterlijke macht en de universiteiten. Dat zijn de drie instituties die kritische vragen stellen en weerwerk bieden aan het bewind van de demagogen en de tirannie van de kleinzielige emoties. Het werd in de Kamer met zoveel woorden ook gezegd: universiteiten zijn te woke en richten zich te veel op kansengelijkheid. Ze moeten leren om aan de leiband te lopen. Tijd voor revanche.

Censuur

Dit gaat niet alleen om bezuinigingen, dit is een ingreep om een vervelende tegenstander de mond te snoeren. Die lastige universiteiten komen voortdurend met onwelgevallig nieuws: de klimaatverandering brengt de toekomst van het land wél in gevaar, het gaat niet goed met de natuur, deze landbouw is niet houdbaar, het woningtekort ligt niet aan de asielzoekers, als je kapitaal meetelt neemt de ongelijkheid wél toe. Een illiberale samenleving houdt niet van tegenspraak, van mondige studenten, van complexiteit, van vervelende feiten en alles wat afwijkt van de kleinburgerlijkheid.

Het valt niét mee en we zijn alweer een stapje dichter bij de slacht. Ik keek vanmorgen naar mijn gladgeschoren bakkes in de spiegel en vroeg mezelf af: ‘Ben ik een mens, of ben ik een schaap?’

Lees alle columns van Willem Halffman