Berliner
Duitsland is in de Nijmeegse ‘notariële collegezalen’ niet alleen geografisch dichtbij. Een deel van ons erfrecht is geïnspireerd door het Duitse. En allerlei begrippen in andere onderwerpen van het notarieel recht hebben een Duitse benaming, denk bijvoorbeeld aan Belehrung, Vormerkung, Selbsteintritt. Voor hun masterscriptie notarieel recht doen studenten vaak een rechtsvergelijking met Duitsland. Waarom? In Duitsland zijn het erfrecht en relatievermogensrecht op een aantal punten beter geregeld dan in Nederland.
Zo dromen notariële juristen van de mogelijkheid om Berliner testamenten in Nederland te maken. Dit is een gemeenschappelijk testament voor echtgenoten waarmee ze elkaar ‘binden’. Bij ons is een testament persoonlijk en kan elk moment – zonder dat een echtgenoot daarvan weet heeft – worden ingetrokken. Maar er is meer. Neem nu bijvoorbeeld de mogelijkheid in Duitsland om al vóórdat je gaat trouwen, in de huwelijkse voorwaarden af te spreken dat na de scheiding geen alimentatie betaald hoeft te worden. Overigens buigt de Duitse rechter zich in een scheidingszaak over deze afspraak, om te controleren hoe die uitpakt voor beide partners. De Hoge Raad heeft afgelopen november nog eens bevestigd dat in Nederland een afspraak in huwelijkse voorwaarden over het niet betalen van partneralimentatie, ongeldig is.
‘Sylvie zou te extravagant zijn voor de Oost-Duitse Niclas’
Sylvie Meis gaat na een huwelijk van tweeënhalf jaar scheiden van de Duitse kunstenaar Niclas Castello. Hun levensstijlen zijn naar eigen zeggen te verschillend. De roddelbladen in Duitsland raken er niet over uitgeschreven: Sylvie zou te extravagant zijn voor de Oost-Duitse Niclas, die zuiniger van aard is. Zou er daarom een afspraak over de partneralimentatie in hun huwelijkse voorwaarden staan? Ik houd Bild.de in de gaten!
Kennis van het Duitse recht en de Duitse taal is niet alleen handig in de collegezaal. Ook daarbuiten, nu boodschappen tien kilometer verderop een stuk goedkoper zijn. Maar misschien wel de beste reden om wat Duits te kennen: de woorden waarvoor geen Nederlands equivalent bestaat. Mijn top 3: Ferienwohnungwechseltag (afgekort: Fewowetag), Muckibude en Freudentaumel. Ben benieuwd naar de jouwe. Tschau!
Lees alle columns van Lucienne van der Geld
Wim Veen schreef op 7 april 2023 om 15:10
Nijmeegse docenten verbonden aan het Centrum voor Notarieel Recht lijken sterk in het poneren van boute stellingen alsof het een juridische waarheid is. Zo doet prof. dr. mr. Bernard Schols het al decennia voorkomen alsof een Nederlandse wet het mogelijk maakt dat erflater bij testament een derde rechtsgeldig volledige eigendomsbevoegdheden kan geven over de na overlijden aan de erfgenamen in eigendom overgegane nalatenschap. Wat onjuist is want het Nederlands erfrecht kent geen uiterste wilsbeschikking die dat mogelijk maakt.
Hier poneert mr. Lucienne van der Geld dat in Duitsland het erfrecht en relatievermogensrecht op een aantal punten beter geregeld is dan in Nederland, met als voorbeelden het Berliner Testament en de mogelijkheid alimentatieverplichtingen uit te sluiten.
Het ‘Berliner Testament’ is geen erfrechtelijke regeling, maar een in de 1960er jaren in het Berlijnse notariaat ontwikkeld model voor een in het Duitse erfrecht wel geregeld gemeenschappelijk testament. Volgens het Berlijnse model benoemen de partners elkaar als eerste erfgenaam en benoemen ze een erfgenaam van degeen die als laatste overlijd. Er zijn overal gratis voorbeelden te vinden, de partners maken dit testament zelf en ondertekenen het. Een notaris komt er niet aan te pas. Vrij eenvoudig te vervalsen, vrij eenvoudig om een partner onder druk te zetten hieraan mee te werken. Het zou interessant zijn wanneer mw Van der Geld in een volgend artikeltje kort uiteenzet waarom ze dat zo goed vindt.
Het Nederlandse erfrecht kent geen gemeenschappelijk testament. Als er geen testament wordt gemaakt erft de langstlevende partner volgens de wet.
In Nederland is het niet mogelijk een alimentatieverplichting al bij voorbaat uit te sluiten. De Hoge Raad heeft dat uitvoerig met argumenten onderbouwd. Enig respect voor een arrest van ons hoogste rechtscollege zou mw Van der Geld sieren.
Afsluitend met een boute stelling: studenten notarieel recht aan de Radboud Universiteit die een rechtsvergelijkend masteronderzoek willen doen over een onderwerp naar Nederlands en Duits recht, lijken er goed aan te doen hun heil bij andere docenten te zoeken dan voornoemde twee, als ze kennis willen opdoen over de basisregels van gedegen wetenschappelijke rechtvergelijking.