De Nobelprijswinnaar Gregg S. ligt onder vuur. Over zeventien van zijn publicaties zijn ernstige zorgen en vijf daarvan moesten worden ingetrokken vanwege knoeien met afbeeldingen. Zijn werk aan de zuurstofhuishouding van cellen was een doorbraak in het kankeronderzoek, maar nu de fraude-detectives op PubPeer zich hebben vastgebeten in zijn werk, stapelen de problemen zich op. Ook superspeurder Elisabeth Bik, die aan bod komt in een uitgebreid verhaal van Nature, vindt vijf ingetrokken artikelen wel erg veel.

Ook al noemt Nature S. bij naam, de Nederlandse wetenschappelijke gedragscode dringt aan op discretie. Wie beschuldigd wordt van fraude, is onschuldig tot het tegendeel is bewezen en de afhandeling dient in vertrouwelijkheid te verlopen. Dus nu ik het woord ‘fraude’ heb laten vallen, blijft het bij ‘S.’ Men kan dat hypocriet noemen, maar zo doen we dat in fatsoenlijke mainstream media.

En wel hierom: afgelopen zomer werd de Duitse forensisch patholoog prof. Matthias Graw in de pers aan de schandpaal genageld als fraudeur. Plagiaatjagers hadden zijn proefschrift vergeleken met een Roemeense uitgave uit de Oostbloktijd. Het origineel was hen toegespeeld door een anonieme bron, eerst als pdf, daarna als gedrukte bundel. De Duitse schandaalpers betaalde voor het verhaal en smulde ervan. Onderzoek door een universitaire integriteitscommissie wees echter uit dat het origineel was vervalst. Iemand had de moeite genomen om een compleet oud boek na te maken, inbegrepen gebruikssporen, in een poging om de professor ten val te brengen. De Frankfurter Allgemeine vermoedt een complot van ene Otto Z., die een wrok tegen de professor zou koesteren.

Zoals Bik eerder ontdekte, is het verstandig om eerst maar eens om uitleg te vragen voordat je iemand beschuldigt van fraude. Dat levert al genoeg weerstand op. Zelf had ze bijna een rechtszaak wegens smaad aan haar broek toen ze Didier R. ontmaskerde, een Franse medische superster achter de hydroxychloroquine mythe, tegen wie nu ook een strafrechtelijk onderzoek loopt.

Moeilijk hoor, want ondertussen weet iedereen over wie ik het heb. Het zou al een stuk eenvoudiger zijn als wetenschappers hun fouten ruiterlijk zouden toegeven. Dan zouden we S. en R. hier expliciet kunnen prijzen voor het corrigeren van de wetenschap, maar figuren als Z. maken het wel erg ingewikkeld.

Lees alle columns van Willem Halffman