De student keek mij verbaasd aan. ‘Het hbo? Ik heb toch niet voor niets vwo gedaan?’
-
Kim Fairley. Foto: Dick van Aalst
Kim Fairley adviseerde een van haar studenten onlangs een stap naar het hbo te overwegen. Zijn verontwaardigde reactie was veelzeggend: bijna geen enkele vwo’er kiest immers nog voor het hbo.
Ik vertel de student resoluut dat zijn conceptartikel niet goed is. ’Het leest nog als een puntsgewijze schets en dat stadium waren we twee maanden geleden al gepasseerd, toch?’
De student windt er geen doekjes om dat hij schrijven maar lastig vindt en bovenal niet leuk. Ik leg hem voor dat hij nog heel veel zal moeten schrijven op de universiteit. ‘Wat vind je van de vakken die je momenteel volgt?’, vraag ik vervolgens. De hoorcolleges vindt hij maar saai en hij kan er zijn aandacht dan ook maar moeilijk bij houden.
Ik vraag hoe zijn middelbareschooltijd is verlopen. Goed zegt hij, heel goed eigenlijk. Al pratende legt hij zelf de vinger op de zere plek. Hij mist een klas en vindt de universiteit te individueel. ‘Heb je dan wel wat vrienden waar je samen mee kunt studeren?’ pols ik. Dat heeft deze student zeker. Dát is het probleem niet.
‘Waar in 2004 nog 15 procent van de hbo-eerstejaars een vwo-diploma op zak had, was dat vorig jaar nog maar 8 procent’
Dan spreek ik de woorden uit die al minutenlang door mijn hoofd rondspoken. ‘Waarom niet het hbo? Dat is precies wat jij zoekt, beter bij je past en wat wij je niet kunnen bieden op de universiteit.’ Hij sputtert dat hij toch niet voor niets vwo heeft afgerond. ‘Dan ga ik toch niet naar het hbo!’, zegt hij stellig.
Zijn antwoord is illustratief. Waar in 2004 nog 15 procent van de hbo-eerstejaars een vwo-diploma op zak had, was dat vorig jaar nog maar 8 procent. Ook hbo’ers voelen de opwaartse druk om de stap naar de universiteit te maken. 1 op de 6 wo-instromers komt namelijk vanuit het hbo. Met name de groep die direct na de hbo-propedeuse de overstap maakt naar de universiteit is groeiende.
Ik steek een betoog af dat het één niet beter is, maar dat het vooral anders is. Academisch versus meer toegepast onderwijs. Meer versus minder schrijven. Meer theorie versus meer praktijk. Grote collegezalen met sporadische werkgroepen in wisselende verhoudingen versus een klas met klasgenoten.
Is de universiteit (voor nu) de plek voor hem? De student gaat erover nadenken.
Ik bekijk hem terwijl hij zijn spullen verzamelt, zijn jas pakt en mijn werkkamer verlaat en ik weet vrij zeker dat hij zal besluiten door te zetten. Hij zal weliswaar met veel pijn en moeite zijn bachelor- en masterthesis schrijven, hier en daar een lastig, in zijn ogen vooral saai vak moeten herkansen, maar waarschijnlijk gewoon zijn diploma halen. Maar of we hem op enig moment kunnen interesseren voor de lesstof en betrekken bij discussies? Die kans acht ik klein.
Lees alle columns van Kim Fairley
Michel schreef op 3 april 2025 om 20:29
Deels klopt het natuurlijk. Maar wellicht is het idee dat deze student dan wel geschikt is voor het hbo ook wel wat optimistisch. Ook op het hbo moet je behoorlijk veel schrijven en is een flinke dosis theorie onderdeel van je opleiding. En ongeïnteresseerd op de universiteit is ook ongeïnteresseerd op het hbo. Het is vooral van belang dat deze student ondekt waar zijn talenten liggen!
Max schreef op 4 april 2025 om 13:24
Wat een mooi geschreven column!
Sonja Bruins schreef op 5 april 2025 om 01:23
Als docent in het HBO met een universitaire achtergrond herken ik ons onderwijs niet in deze column. Uiteraard kan ik alleen spreken over mijn ervaring binnen het instituut waaraan ik verbonden ben, te weten Instituut Gebouwde Omgeving van Hogeschool Rotterdam. Praktijkgericht onderwijs wordt nogal eens verward met maar wat aan rommelen, bij ons prutsen de studenten echter zeker niet. De lat ligt hoog en er wordt op inhoud en kwaliteit heel veel van hen verwacht. Dus al vanaf het 1e jaar inhoudelijk onderzoek doen met een gedegen literatuur onderbouwing waarbij het afstudeeronderzoek in het 4e jaar de kroon is op de studie. Wellicht komt dat ook doordat bijna al mijn collega’s ook universitair geschoold zijn. Daarnaast heeft het Wetenschappelijk onderzoek binnen onze kenniscentra een zeee belangrijke rol binnen ons onderwijs met studenten. Vanuit de Universiteit ervaren wij echter regelmatig dat zij geen idee hebben wat HBO onderwijs inhoud. Mede doordat men vanuit aannames redeneert en zich verder niet verdiept heeft in HBO onderwijs, laat staan een HBO instelling/opleiding ervaren heeft.
Desiree P. schreef op 5 april 2025 om 08:46
Middelbare scholen geven de studenten eenzijdige informatie. Vwo = Uni. Eens met je vergelijking. Mijn dochter met VWO kiest voor een HBO opleiding, maar wel een specifiek voor jongeren met een VWO diploma. Ze wil graag samenwerken en begeleid worden.
Koen schreef op 6 april 2025 om 10:24
Dat de student schrijven niet motiverend vindt en de hoorcolleges saai, maar wel redelijk zonder moeite zijn middelbare school heeft doorlopen betekent nog niet dat de universiteit niet bij hem past.
Is hij wel geïnteresseerd in deze opleiding en de (meeste) vakken? Passen de toegepaste leerstijlen voldoende bij de persoonlijkheid van de student? Wat aan het schrijfproces vindt hij lastig: het uitwerken van eigen gedachten? Of het vormgeven van deze gedachten in de specifieke vorm van een tekst? Iets anders?
Als de student wel goed gemotiveerd is om te studeren in het gezelschap van anderen, maar moeite heeft met de veelal individuele structuur van universitaire studies en er spelen concentratieproblemen (de hoorcolleges), dan kan het bovendien waard zijn om met een psycholoog te praten om te kijken of er iets speelt op mentaal vlak. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van ADHD, en daar zijn passende oplossingen voor.
Ik sta achter het idee dat het hbo meer waardering verdient, maar het lijkt me niet goed om dat als opleidingskeuze aan te raden aan deze student alleen vanwege de andere structuren die het biedt. Je zou het hbo moeten kiezen omdat het je ligt bezig te zijn met toepassing van (wetenschappelijke) kennis, niet omdat er toevallig meer met klasjes wordt gewerkt.
Ongetwijfeld speelt er meer in de context van deze student dan er in deze column staat, maar zoals het er nu staat volgt de hbo-conclusie niet eenduidig uit de beschikbare informatie.
Rachèl Wannet schreef op 9 april 2025 om 16:58
Precies om deze redenen, er is zoveel onduidelijkheid over de verschillen tussen het hbo en de universiteit, werken de Radboud Universiteit en de HAN intensief samen om vwo scholieren (en hun decanen, mentoren en ouders) meer duidelijkheid te geven over de verschillen en overeenkomsten tussen deze twee onderwijsvormen. Studenten van de HAN en Radboud Uni geven hier voorlichting over op middelbare scholen. Ook hebben we uitgebreide webpagina’s, http://www.ru.nl/verschilhbouni en http://www.han.nl/vwo, ontwikkeld. Maar ook video’s, podcasts en allerlei materiaal dat het voortgezet onderwijs kan gebruiken.