Dood gaan we allemaal (ultieme dooddoener). Voor een atheïst als ik, is het leven slechts een tijdelijke opwelling uit de chaos; een druppel die na de val nog even opwelt uit het water, maar daarna onherroepelijk wegrimpelt. Het universum is koud en zinloos en zelfs als ik ongelijk heb, loopt het volgens de meeste wereldreligies voor mij niet goed af.

Iedereen moet met de eindigheid leren leven. Als kind dreef ik mijn grootouders tot wanhoop met mijn radeloosheid over de dood, terwijl zij goedgemutst zoveel dichter bij het einde stonden dan ik. Maar ik verzon een list. In de bibliotheek vond ik een biografie van Robert Koch, die cholera, TB en miltvuur ontrafelde. Het boek had een blauw bolletje: vér boven mijn leeftijdsniveau, maar daaraan had ik lak. Deze man stond, lang na zijn verscheiden, over de hele wereld met zijn nalatenschap in bibliotheken. Met een onuitwisbare bijdrage aan een betere mensheid zou ook ik de goden te slim af zijn. Wie de Griekse mythen kent, weet dat zoiets niet goed kan aflopen.

‘Met een onuitwisbare bijdrage aan een betere mensheid zou ook ik de goden te slim af zijn’

Wat ik in mijn kinderlijke ijdelheid natuurlijk niet had begrepen, is dat scharen andere wetenschappers hetzelfde hadden bedacht. In mijn odyssee om eerst maar eens een plekje aan een universiteit te bemachtigen, kwam ik ze tegen: de verdoemde geesten die hun naam in de boom der kennis wilden kerven in een gooi naar onsterfelijkheid, desnoods met de ellebogen. Ik kwam maar weinig echt aardige mensen tegen, onder de beroemdheden die ik mocht ontmoeten.

Het is misschien projectie, maar ik vraag me af of doodsangst wellicht een drijfveer is van de bullebakken die in hun lab of hun televisiestudio over lijken gaan. Ze beulen hun junioren af, blaffen naar teamleden die niet leveren, of geven de feiten een zetje als het niet wil opschieten. Men zegt dat ook Poetin de blik op zijn oneindigheid heeft, terwijl hij tienduizenden Russen de dood in jaagt. Hij pretendeert een orthodox christen te zijn, wat blijkbaar geen remedie is tegen moorddadige eerzucht. Ik weet het niet.

Tegenwoordig geloof ik dat je maar beter kan proberen om een eindig, goed mens te zijn. En zelfs dat is vast ijdelheid.

Lees alle columns van Willem Halffman