Ze zijn het weer geworden. Niet dat het heel spannend was. Tegenkandidaten waren er immers niet. Vorige week verkoos de academische gemeenschap van Gent wederom ingenieur Rik Van de Walle en taalkundige Mieke Van Herreweghe als haar rector magnificus en vicerectrix magnifica. De uitslagen zijn indrukwekkend: 78% van de proffen en maar liefst 80% van de docenten stemden in met hun volgende termijn. Om deze Stalinistische cijfers te nuanceren: de studenten waren minder enthousiast – 62% blanco – maar van deze groep had maar 12% gestemd. De website van de UGent spreekt dan ook van ‘een duidelijk mandaat’.

België is niet het enige land waar de rector magnificus een gekozen positie is. In Noorwegen en Spanje stemmen personeel en studenten ook op de grote baas. In Nederland benoemt de Raad van Toezicht het College van Bestuur, waar ook de rector deel vanuit maakt. Die RvT wordt vervolgens weer benoemd door het Ministerie van OCW. De Radboud is echter een uitzondering op deze regel. Aan onze bijzondere universiteit – in juridische zin – benoemt het stichtingsbestuur onze hoogste piefen.

In Veertig stellingen over de wetenschap betogen Rens Bod, Remco Breuker en Ingrid Robeyns dat daar verandering in moet komen. De rector en het hele CvB moeten worden gekozen door academici, personeel en studenten. ‘De universiteit als gemeenschap moet weer gaan doen aan zelfbestuur,’ zo schrijven ze. Revolutie!

Of, nou ja, zo revolutionair is het dus niet eens. In België, Noorwegen en Spanje doen ze het al.

‘Wij boffen met onze huidige rector, Han van Krieken’

Er zijn duidelijke voordelen. Een gekozen rector of rectrix zou in eerste plaats verantwoording af moeten leggen aan zijn of haar kiezers: de academici, studenten en personeel. Niks niet OCW of een Stichtingsbestuur. Daarnaast zou een spannendere rectorsverkiezing, meer dan de huidige ondernemingsraadstemming, debatten over de toekomst en koers van de universiteit kunnen losmaken. Zo ondervroegen academici aan de KU Leuven de twee kandidaatsrectoren over de diversiteit in opvattingen aan hun universiteit. Het Gentse rectorenduo pleitte voor een progressief personeelsbeleid: enkel publicaties tellen was passé, collegialiteit en onderwijs konden ook beoordelingscriteria zijn. Ze wonnen er de harten én stemmen van academici mee.

Een gekozen rector is niet alleen representatief naar binnen toe, naar de eigen academische gemeenschap, maar ook naar buiten. En dan vooral in Den Haag. Als de vertegenwoordiger van de academische gemeenschap waardoor ze gekozen zijn kunnen ze met de vuist op tafel slaan bij de minister van OCW. Ze hebben immers een democratisch mandaat om te spreken namens die gemeenschap. Wat nou bezuinigingen?!

Nou boffen wij met onze huidige rector, Han van Krieken. Zoals een letterencollega me eens toefluisterde tijdens een academische ceremonie: ‘Hij is medicus, maar hij leest wél boeken.’ Nee, de ambtsketting misstaat Van Krieken niet. Maar wie weet is het een idee voor na zijn termijn: een gekozen rector en CvB, met duidelijk mandaat.

Lees alle columns van Adriaan Duiveman