Een scooter tuft door het straatje en verbreekt even de stilte. Studenten komen pas na de start van het semester; de toeristen blijven plakken op de Piazza del Neptuno. Het is ook niet het allermooiste gebouw van Bologna. Toch hebben de smeedijzeren balkonnetjes, eikenhouten deuren en de zandstenen reliëfs met wapenschilden hun charme. Zeker als je weet dat de rode, bakstenen muren al meer dan zeshonderd jaar studenten en academici herbergen. Die studenten en academici zijn van een specifiek type: Spaans. Als er in de veertiende eeuw een Kamernet had bestaan, stond hierbij Spanish only.

De Universiteit van Bologna is de oudste van Europa – of in ieder geval het eerste instituut dat zich ‘universiteit’ noemde. Studenten uit de hele wereld kwamen er luisteren naar de wijste doctores. Maar hoe internationaal de gemeenschap ook was, de middeleeuwse studenten klitten samen met hun landgenoten. Zo ook in het Collegia di Spagna dat sinds de veertiende eeuw het thuis is van Spanjaarden. Daarnaast verenigden studenten zich in clubs met exclusief Duitsers, Fransen en Italianen.

Waarom ze dat deden? Er waren juridische redenen, financiële noodzakelijkheden en soms zelfs fysieke gevaren: je had bevriende vuisten nodig als er weer eens een andere student op zijn adellijke teentjes was getrapt. Maar misschien speelde er ook nog iets anders mee. Welke Duitser had er zin om op zijn brakke ochtend ook nog eens in het Latijn te moeten lullen?

Internationale studenten in Nijmegen klagen over de advertenties op Kamernet. Hebben ze eindelijk een mooie en betaalbare woonplek gespot, staat er in de beschrijving dat de bewoners Dutch only willen. De gemeente overwoog vorig jaar zelfs om een hotline voor deze vorm van discriminatie te melden. PvdA-raadslid en student Mika Kraft zei in een interview met Vox dat er een ‘cultuurverandering’ nodig is onder studenten. ‘Diversiteit’ in huis, stelde hij, ‘is juist een verrijking’.

Maar die verrijking betekent ook dat je niet met je huisgenoten over B&B vol liefde kan kletsen en dat je woordgrappen losen in translatie. Hoewel een paar biertjes op de huisavond je veranderen in een Ivo Niehe, de volgende ochtend ben je net zo’n polyglot als Louis van Gaal. En dan heb ik het niet eens over onvermijdelijk intercultureel ongemak dat er regelmatig is. Er gaat dus ook iets verloren.

Volgens verschillende historici kreeg het idee van volkeren en naties vorm in de middeleeuwse universiteitssteden als Bologna. Daar zochten internationale studenten soortgelijken. Ze belandden bij lotgenoten met wie ze, al was het nog maar vagelijk, dezelfde taal spraken. Pas in den vreemde ontstond het idee van een Duitsland en het idee van een Frankrijk.

De universiteit internationaliseert,’ zei raadslid Mika Kraft, ‘en studentenhuizen moeten daarin uiteindelijk mee.’ Maar is dat zo? Hoe meer de klaslokalen van de Radboud internationaliseren, hoe meer ze lijken op middeleeuws Bologna en hoe meer studenten een thuis zoeken in den vreemde. En voor velen blijft dat thuis Dutch only.

Lees alle columns van Adriaan Duiveman