Vakbonden FNV en AOb willen staken tegen de bezuinigingen op hoger onderwijs. Columnist Adriaan Duiveman is sceptisch. ‘Een serieuze staking zou ervoor zorgen dat deze studenten onvermijdelijk studievertraging oplopen, inclusief de bijbehorende opstapelende studieschulden. Zo maak je vijanden van je beste vrienden.’

Als je gaat staken, dan is het menens. Wanneer er geen auto’s meer van de band rollen, wanneer de treinen stilstaan en wanneer de afvalzakken opstapelen in de straten, dan moet je wat als fabrieksdirecteur of burgemeester. Maar geldt dat ook wanneer academici staken? Ik betwijfel het. Erger nog, ik denk dat een staking nog wel eens tegen ons zou kunnen werken.

Vakbonden FNV en AOb hebben besloten: ze gaan staken op de universiteiten. Hoe precies, weten ze nog niet. Persberichten hebben het over een ‘estafettestaking’, rapporteerde Vox, waarbij academici instelling voor instelling het werk neerleggen. In de progressieflinkse bubbel van BlueSky gonsde het echter al langer van stakingsbereidheid. Het mag nog wel een tandje activistischer, zo lijkt de teneur. In de hoop het gouden FNV-speldje van hun grootvaders te evenaren kijken academici ernaar uit om hun laptop ferm dicht te klappen en het werkcollege kordaat via Brightspace af te zeggen.

Ik snap het. Na demonstraties, open brieven en rode vierkantjes op de LinkedIn-timeline is het de rechtse coalitie maar niet aan het verstand te peuteren dat Nederland drijft op de kennis die de universiteiten produceren. Daarnaast zullen de bezuinigingen heel reële gevolgen hebben. Er staan banen op de tocht en unieke studieprogramma’s zullen verdwijnen, en dat alles zodat extreemrechts zijn anti-intellectuele wraakzucht kan botvieren. Ik snap de wanhoop. Maar wanhoop is niet de beste raadgever.

‘Staken werkt als je werkelijk iets platleg. Bij een academische staking is dat niet zo’

Staken werkt als je werkelijk iets platlegt. Wanneer de samenleving niet meer functioneert, wanneer grootkapitalisten rode cijfers draaien, kortom, wanneer de impact heel direct gevoeld wordt. Bij een academische staking is dat niet zo. Universiteiten hebben een vitale rol in de samenleving, maar die functie is helaas niet zo tast- of zichtbaar. Stel dat er een maand of twee volop wordt gestaakt door wetenschappers en dat de stakingsbereidheid echt zo groot is als de bonden hopen, dan nog is de impact pas vertraagd zichtbaar. Als deze überhaupt ooit al zichtbaar wordt.

Een staking nu zou, ik zeg maar wat, in Q2 van 2028 een procentpunt minder economische groei dan verwacht opleveren omdat de ingecalculeerde innovatie achterliep op de ramingen. En dat ene boek over zuid-Minoïsche beerputopgravingen— voor een schamele 200 euro te koop bij uitgeverij Brill — komt misschien twee hele maanden later uit.

Erger nog, de enige groep die een directe impact zal ervaren van een staking, zijn de studenten. En laat dat net de groep zijn die je te vriend moet houden. Immers, zij waarderen het werk van wetenschappers wel degelijk. Maar een serieuze staking zou ervoor zorgen dat deze studenten onvermijdelijk studievertraging oplopen, inclusief de bijbehorende opstapelende studieschulden. Je maakt zo vijanden van je beste vrienden.

Een echte staking zou daarmee koren op de radicaalrechtse molen zijn. Je kan de frames al uittekenen die het X-account van de PVV de wereld in gaat slingeren. Zielige studenten als willoze slachtoffers van werkschuw, verwend professoraat. Het gebrek aan directe, zichtbare impact bewijst alleen maar dat al dat linkse hobbyisme het land niks oplevert. En zeker als, zoals ik verwacht, de stakingsbereidheid op letteren- en SW-faculteiten veel hoger ligt dan op de andere faculteiten, zal dat ook het imago van de menswetenschappen niet goeddoen.

De term ‘staking’ ronkt van de rode arbeidersromantiek. Maar misschien moeten we accepteren wat we ten diepste zijn: witte boorden. Belangrijke witte boorden; onmisbare zelfs. Maar witte boorden niettemin.

Lees alle columns van Adriaan Duiveman