Met een nieuw gebouw lok je meer studenten. In haar afscheidsinterview als decaan van de letterenfaculteit noemt Margot van Mulken dat de ‘gebouwenbonus’. Bij het CvB pleitte ze daarom voor vervanging van de Erasmustoren. In een fris Letterenpaleis moeten collega’s elkaar vaker tegenkomen – en het zou ook nog eens ‘honderden eerstejaars extra’ trekken. Net als rechten en managementwetenschappen overkwam. Van Mulken: ‘Dat willen wij ook.’

Ik vraag me af of het verband tussen nieuwbouw en extra studenten zo causaal is als Van Mulken veronderstelt. Maar dat de nieuwbouw er eens gaat komen, staat wel vast. Het wordt vast een kolos van glas, staal en beton. Dat hoort tegenwoordig. Het Maria Montessori is volgens architect Jeroen Simons een ruimte waarin de ontmoeting centraal staat. Het Grotius is een juristentempel waar de studenten zich, tussen al het glanzende natuursteen, al op de Zuidas wanen. Zijn de gebouwen lelijk? Nee, ik vind ze stiekem prachtig. Maar tegelijkertijd kloppen ze niet.

Op de campussen van Harvard, Yale en Princeton loop je niet door de Nieuwe Wereld, maar door de Oude. In de negentiende eeuw bouwden deze universiteiten een middeleeuwse sprookjeswereld. Overal verrezen kloostergangen met spitsbogen, steunberen en zelfs gargouilles – die vrolijke waterspuwers uit De klokkenluider van de Notre Dame. Universiteitsbestuurders kozen niet alleen voor deze collegiate gothic-stijl omdat ze het zo mooi vonden. Door universiteiten als Oxford en Cambridge na te maken kochten ze een stukje Europese klasse en prestige. En dat trok studenten.

Collegiate gothic was de afgelopen eeuw op zijn retour, maar het is nu weer helemaal terug in Amerika. De University of Southern California bouwde onlangs een soort Zweinstein, en twee gloednieuwe colleges van Yale zouden niet misstaan in Shakespeares Engeland. Tuurlijk, die gekke Amerikanen doen weer alsof ze geschiedenis hebben. Maar zijn wij zo anders? Heeft de Radboud met het Maria Montessori en het Grotius ook niet internationale prestige ingekocht? Immers, die gebouwen – hoe mooi ook – hadden net zo goed op campussen in Bern, Bergen of Brasilia kunnen staan. Ze roepen je toe: dit is een topuniversiteit! Tegelijkertijd is er niets Nijmeegs aan.

Architect Kenneth Frampton riep op tot architectonisch verzet tegen die globalisering. In een essay uit 1983 pleitte hij voor critical regionalism. Dit betekent niet dat je het verleden slaafs namaakt, maar wel dat je moderne bouwstijlen aanpast naar lokale landschappen, gewoonten en grondstoffen. Voor Nijmegen betekent dat één ding: bakstenen. De Romeinen bakten ze al aan de Waal en nu nog zie je langs de rivier de schoorstenen van de fabrieken die ze produceerden. Echter, in de nieuwste gebouwen op de campus is geen uitgeharde rivierklei meer te zien.

In een gebouw voor de Letterenfaculteit moet dit anders. Geen faculteit is immers zo regionaal verankerd. Tuurlijk, de huidige bewoners van de Erasmustoren houden zich met allerlei internationale en universele onderwerpen bezig, van geopolitiek tot Sanskriet. Maar tegelijkertijd is er juist ook aandacht voor de lokale cultuur en het regionale erfgoed. Archeologen bestuderen de Romeinse grens die door Nijmegen liep, geschiedenisstudenten struinen door het gemeentearchief en neerlandici analyseren lokale dialecten. De geesteswetenschappen gaan over het specifieke in samenlevingen en culturen, en zo specifiek moet hun gebouw ook zijn. In een Nijmeegse gebouwenbonus zit baksteen.

Lees alle columns van Adriaan Duiveman