Meestal kondigen ze zich al tijdens de lezing aan. Door hard te gnuiven, of juist door te knikken als een hondenbeeldje op de hoedenplank van een auto. Meestal zitten ze alleen, meestal zijn ze oud, en meestal zitten ze er elke keer als je een Radboud Reflects-lezing bezoekt. Op dezelfde plek in de zaal, alsof ze nooit zijn vertrokken. En als de moderator zegt ‘nu is het woord aan u’, dan grijpen ze hun kans. De gekkies.

Vroeger wilde ik het liefst vluchten voor het ongemak. De gekkies kunnen namelijk drie minuten brabbelen zonder een punt te maken en afsluiten met de mededeling ‘ja, dit was eigenlijk niet echt een vraag, meer een observatie’. En de gekkies kunnen een statistisch doorwrocht betoog aanvallen met een uitermate particuliere anekdote waarin, met een beetje geluk, nog een aantal sappige details van hun sekslevens langskomen.

Een paar jaar geleden maakte ik een lezing van een primatoloog mee over de evolutionaire wortels van de Bijbel. Het was een prikkelend, inspirerend en weids betoog. Toen kwam het vragenrondje. Een geëmotioneerde man begon te vertellen over zijn eigen paranormale ervaringen. Wilde de primatoloog die zo nodig ontkennen, met zijn wetenschap enzo?! Een paar jaar geleden schijnt hier in Nijmegen tijdens een lezing het tegenovergestelde te zijn gebeurd. Na de lezing over de geesteswetenschappen stond een bezorgde man op. ‘Allemaal leuk en aardig wat u hier vertelt, maar geesten bestaan toch helemaal niet?’

Inmiddels heb ik het vragenrondje omarmd. Ik ben van de gekkies gaan houden. Die onverwachte vragen leiden vaak tot hele leuke discussies. Op het recente Democratiefestival wemelde het van de gekkies, pardon, betrokken burgers. Zo begon een oud-Gymnasium-docent tijdens een onderwijsdebat plots te fulmineren tegen ‘het gebrek aan democratie in Nederland’. ‘Beter nog, er is hier helemaal geen democratie!’ Vervolgens stelde hij dat we weer terug moesten naar de klassieke wortels van het volksbestuur: net als in Athene zouden ministers moeten worden geloot uit de hele Nederlandse bevolking.

Gekkigheid, dacht ik. En dat denk ik eigenlijk nog steeds. Maar in het recente boek van Rutger Bregman, De meeste mensen deugen, staat toch een overtuigend betoog voor participatief budgetteren. Experimenten in gemeenten over de hele wereld zijn succesvol. Gewone burgers blijken best wat meer bestuurlijke verantwoordelijkheid aan te kunnen dan ze nu krijgen. Ergens had de klassieke gekkie toch een punt.

Lees alle columns van Adriaan Duiveman