Wetenschappers hebben niet alleen biologische, maar ook wetenschappelijke ouders: de hoogleraar of hoogleraren bij wie ze gepromoveerd zijn. In het Duits hebben ze daar zelfs aparte woorden voor: Doktorvater en Doktormutter. Binnen de wiskunde bestaat er een geweldig initiatief om de resulterende wetenschappelijke genealogie in kaart te brengen: het Mathematics Genealogy Project (MGP). Omdat ik gepromoveerd ben bij de informaticus Jan Bergstra, die op zijn beurt gepromoveerd is bij de wiskundige Dirk van Dalen, komt mijn naam ook voor in deze genealogie. Het blijkt dat ik voortkom uit een lange en rijke wetenschappelijke traditie.

Mijn ‘opa’ Dirk van Dalen was een wetenschappelijke kleinzoon van de beroemde Nederlandse wiskundige L.E.J. Brouwer (1881-1966), grondlegger van de intuïtionistische wiskunde en de moderne topologie. Brouwer, op zijn beurt, was een wetenschappelijke kleinzoon van Johannes van der Waals (1837-1923), de Nederlandse natuurkundige die de Nobelprijs kreeg voor zijn onderzoek op het gebied van gassen en vloeistoffen.

Wanneer je nog vijf generaties verder terug gaat kom je bij de Zwitserse wiskundige Leonard Euler (1707-1783), algemeen beschouwd als de grootste wiskundige van de achttiende eeuw. Euler promoveerde bij de eveneens beroemde Zwitserse wiskundige Johan Bernouilli (1667-1748), die onder meer gewerkt heeft aan de Universiteit van Groningen. Bernouilli was een wetenschappelijke achterkleinzoon van de Duitse wiskundige, filosoof, logicus, natuurkundige, historicus en rechtsgeleerde Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716), een van de grootste denkers van de zeventiende eeuw.

Volgens het MGP promoveerde Leibniz bij Christiaan Huygens (1629-1695), een andere gigant uit de zeventiende-eeuwse wetenschap en naamgever van het Huygensgebouw van de B-faculteit. Vreemd genoeg valt er niets over deze promotie terug te vinden in de biografieën van Leibniz en Huygens, dus misschien moeten we dit verhaal met een korrel zout nemen. Wanneer je van Christiaan Huygens nog acht generaties verder terug gaat kom je bij de theoloog, filosoof en humanist Desiderius Erasmus (1466?-1536), naamgever van ons Erasmusgebouw, de Erasmusbeurzen en de Erasmus universiteit.

Ik vind het een prachtig idee dat ik een directe afstammeling ben van zoveel wetenschappelijke reuzen. Een Amerikaanse collega, die ook afstamt van Euler, is zelfs dermate euforisch over zijn wetenschappelijke oorsprong dat hij er promovendi mee werft: ‘Come take your PhD under Ian Parberry at the University of North Texas and become part of the web of science.’

De MGP database geeft verrassende inzichten in de structuur van het wetenschappelijke web. Zo behoren de meeste wiskundigen tot slechts 24 wetenschappelijke ‘families‘. Wat ook opvalt, is hoe multidisciplinair en internationaal de wetenschap is geweest gedurende de afgelopen eeuwen. Promoveren in het buitenland of bij iemand uit een andere discipline is al meer dat vijfhonderd jaar de normaalste zaak van de wereld.

Lees alle columns van Frits Vaandrager