Opvoeden is geen koud kunstje, weet columnist Kim Fairley als geen ander. Ze stoort zich mateloos aan de opvoedcoaches die, zonder overtuigend bewijs, anderen de maat nemen.

Het veelbesproken tv-programma Een valse start, waarin Nicolaas Verheul honderd dagen meeloopt in de jeugdzorg, heeft een snaar bij me geraakt. Dat kwam niet zozeer door de kinderen of hulpverleners (voor wie ik nog meer bewondering heb gekregen), maar het waren de ouders die die vibratie teweegbrachten.

Ik keek naar ouders die alles op alles zetten om hun kinderen beter te leren begeleiden, hun eigen trots en vooringenomenheid opzijschuivend, en zichzelf boven alles niet tot slachtoffer maken. Maar zag ook ouders die alleen oog hadden voor de problemen van het kind en niet open stonden voor een eigen rol in het geheel. Nadat Nicolaas Veul al die kinderen en ouders in de open jeugdzorg had aanschouwd, vatte hij het treffend samen: het krijgen van een kind is de ultieme test van volwassenheid.

Opvoeden is geen koud kunstje. Het kan je vervullen en ontroeren in al je vezels, maar vaak is het ook niet leuk. Melktandjes poetsen, naar zwemles gaan terwijl je kind alles wil behalve zwemmen, schermtijd begrenzen en slaaptijd bewaken.

Als het gaat om disciplinering gebeurt er iets merkwaardigs. We laten ons aanpraten dat een kind kort apart zetten, nadat het herhaaldelijk iets doet wat niet door de beugel kan, niet oké is. Het commentaar was dan ook niet van de lucht toen we op intieme wijze konden meekijken hoe de ouders in Een valse start tot in detail werden geïnstrueerd hoe ze een time-out konden inzetten. Niet van deze tijd, achterhaald en ronduit schadelijk, vonden critici.

‘Nicolaas Veul moest zijn beeld bijstellen nadat hij honderd dagen had meegedraaid in de jeugdzorg’

Allereerst: uit meerdere wetenschappelijke studies, uitgevoerd met de gouden standaard van gerandomiseerde gecontroleerde experimenten, blijkt dat oudertrainingen zoals 123Magic en Incredible Years positieve effecten hebben op zowel kinderen (met gedragsproblemen) als hun ouders. In die trainingen speelt disciplinering een belangrijke rol, al vormt de basis van deze oudertrainingen positieve aandacht, luisteren en samenspel. Time-outs worden slechts af en toe ingezet, maar wel op cruciale momenten die aangeven: ‘tot hier en niet verder’.

Voorts is er geen enkel bewijs dat oudertrainingen gebaseerd op principes van gentle parenting beter (maar ook niet slechter) zijn dan de huidige oudertrainingen. Toch zijn het juist de coaches die afhankelijk zijn van de opbrengsten van hun opvoedcursussen die stoelen op (een versie van) gentle parenting die kritiek uiten op de disciplinemaatregelen in de jeugdzorg. Zo hoorde ik een therapeut online suggereren dat het tijd is voor ‘time-ins’ in plaats van time-outs, waarbij opvoeders oog hebben voor de achterliggende reden van het gedrag van het kind.

Deze natuurlijke, romantische en onvoorwaardelijke opvoedpropaganda spreekt zo tot de verbeelding dat ook Nicolaas Veul aanvankelijk dacht dat betrokkenheid en zorgzaamheid voldoende waren voor een goede opvoeding. Dat beeld moest hij bijstellen nadat hij honderd dagen had meegedraaid in de jeugdzorg: duidelijke regels, structuur en begrenzing waren minstens zo belangrijk.

Ik gun de online criticasters ook (of opnieuw) zo’n stageplek. Misschien zouden ze dan inzien dat hun wereldbeeld – gebaseerd op (neurotypische) kinderen met welgestelde ouders die moeiteloos hun cursussen kunnen betalen, niet één op één toepasbaar is op gezinnen met multiproblematiek. Dat noem ik niet alleen schadelijk, maar vooral ook respectloos en onwetend.

Lees alle columns van Kim Fairley