In de zomer van 2014 zijn de informatici van ICIS verhuisd (sommigen zeggen verbannen) van het overvolle Huygensgebouw naar het aangrenzende Mercator I. In een eerdere column uitte ik mijn zorgen over deze verhuizing en besprak het boek van Allen & Henn, dat laat zien hoe cruciaal de architectuur van een gebouw is voor het succes van de organisatie die erin gehuisvest is. Mercator I, in de woorden van Allen & Henn, ‘seem[s] to have been designed to hinder the interaction of those who inhabit the space’ met ‘offices strung one after the other, in a linear fashion, along a corridor.’ Het gebouw dateert uit 1996 en werd eerst gebruikt als huisvesting voor het IOWO. Begin 2012 werd het IOWO opgeheven. Daarna werd Mercator I betrokken door het ITS dat recent ook is opgeheven. Nu is ICIS aan de beurt.

Het probleem van Mercator I is dat je elkaar niet tegenkomt. ICIS zit verspreid over vier etages. Bij de verhuizing werd de vaste staf op de onderste twee etages geplaatst en de promovendi en postdocs op de bovenste twee etages. Het idee was dat stafleden elkaar dan tenminste nog zouden tegenkomen. Promovendi hebben sowieso reguliere afspraken met hun begeleiders. Deze opzet faalde jammerlijk: voor goed onderzoek is het essentieel dat promovendi en begeleiders elkaar voortdurend tegenkomen, zodat ze elkaar kunnen helpen en scherp houden. Dit gebeurde niet meer en dus werd na een jaar een interne verhuizing georganiseerd om begeleiders en promovendi weer bij elkaar te brengen. Maar nu is er vrijwel geen interactie meer tussen de afdelingen. Tegenwoordig stuur ik al mijn printopdrachten naar printers op andere etages en soms kom ik dan iemand tegen en praten we wat.

Informatica speelt tegenwoordig een cruciale rol in vrijwel alle wetenschapsgebieden. Door te rekenen aan complexe modellen kunnen we verschijnselen in onze wereld begrijpen en voorspellen. Slimme algoritmen helpen ons bij zoeken naar patronen in bergen gegevens (big data). Informatici van ICIS speuren samen met astronomen en deeltjesfysici naar de aard van donkere materie. We werken samen met wiskundigen aan nieuwe leeralgoritmen en aan de theorie van quantumcomputers. In samenwerking met biologen zoeken we naar causale verbanden tussen milieukwaliteit en gezondheid. We praten met chemici over de synthese van een chemische Turingmachine en het gebruik van deep learning binnen de chemometrie. Samen met onderzoekers van het Donders ontrafelen we de werking en structuur van het menselijk brein. Veel van deze samenwerkingen zijn begonnen met een terloops gesprekje bij de koffiemachine, maar sinds de verhuizing van ICIS naar Mercator is de frequentie van zulke ontmoetingen exponentieel afgenomen.

Oké, hier is mijn angstdroom. Als ik mijn ogen open doe zie ik het betraande gezicht van mijn buurvrouw, die werkt op de intensive care van het Radboudumc. ‘Frits, wat hebben ze met je gedaan?’, zegt ze zacht terwijl ze mijn bezwete voorhoofd afveegt met een doekje. Ik voel een ondraaglijke pijn in mijn nek en wil krabben. Maar waar is mijn lichaam gebleven? Ik hoor de stem van onze collegevoorzitter en wil mijn hoofd draaien maar dat lukt niet: het is vastgezet in een soort metalen frame. ‘Professor Canavero, ik wil u van harte feliciteren met deze enorme prestatie, zo kort na uw komst naar Nijmegen. Ongelooflijk dat u er in geslaagd bent om een menselijk hoofd te transplanteren. De Nobelprijs kan u nu niet meer ontgaan!’. Iemand, dit moet Canavero zijn, antwoordt ‘Ik wil u ook bedanken voor alle steun, in het bijzonder voor het aanleveren van de twee proefpersonen. Het is toch altijd lastig om vrijwilligers te vinden voor mijn experimenten.’ ‘Graag gedaan’, zegt de collegevoorzitter ‘fijn dat ik nu geen last meer heb van die vervelende Vox-columnisten PH-neutraal en Vaandrager. PH-neutraal schreef al jaren alleen maar zure stukjes en Vaandrager was de laatste tijd irritant met zijn gezeur over onze falende ICT en de uitbreiding van het Huygensgebouw.’ ‘Meneer PH-neutraal is helaas overleden’, reageert Canavero ‘maar we zijn er wel in geslaagd om het hoofd van Vaandrager te verbinden met het lichaam van PH-neutraal. Om hem in leven te houden moeten er alleen wel snel meer verbindingen tussen hoofd en lichaam worden aangelegd en daarvoor heb ik nog 10 miljoen euro extra nodig.’ ‘Sorry, dat gaat echt niet lukken, het geld is op’, zegt de collegevoorzitter. Dan wordt het zwart voor mijn ogen.

Het genante van dromen is dat mensen die je vertrouwt en respecteert (familie, vrienden, collega’s) regelmatig de meest vreselijke dingen doen. Ik ken Gerard Meijer als een volstrekt integere bestuurder en zijn Poetin-achtige optreden in mijn droom slaat natuurlijk helemaal nergens op. En natuurlijk is het over the top om de verhuizing van ICIS naar Mercator I te vergelijken met een hoofdtransplantatie. Maar ik ben er van overtuigd dat wanneer je belangrijke communicatielijnen binnen een organisatie verbreekt, dit grote gevolgen heeft voor het succes van die organisatie en op termijn zelfs bedreigend kan zijn voor haar voortbestaan. Het is hoog tijd voor een uitbreiding van het Huygensgebouw.

Lees alle columns van Frits Vaandrager