De portier zocht achter de bar naar de juiste knop. Verkeerde. De discolichten flitsten aan. Een regen van kleuren viel over de stapels stoelen in een verlaten Cultuurcafé. Ik werd melancholisch van mijn bezoek aan onze campuskroeg. Een journaliste van Nu.nl interviewde me die dag over de drinkcultuur van de zeventiende eeuw. Ik had geregeld dat we in het Cultuurcafé konden filmen, zodat we ‘in een echte kroeg’ zaten. Maar terwijl ik rondkeek door de lege ruimte, vroeg ik me af wat nou een plek een kroeg maakt: de tap, de bar en de krukken, of het geroezemoes van mensen?

We mogen de kroegen niet meer in. Dat vertelde onze premier gisteravond. Vier weken lang moet de tap dicht. Willem Halffman heeft in zijn Vox-column gisteren laten zien waarom dit moet. Het is bittere noodzaak. Toch moeten we dit besluit niet te licht opnemen. Uit de tap stroomt het bier voor de caféganger, maar uit de kroeg stroomt het levenssap voor de samenleving.

Socioloog Ray Oldenburg noemt de kroeg een ‘derde plaats’. Thuis en werk zijn plekken nummer één en twee in de levens van mensen, maar er is nog een derde type ruimte dat minstens zo belangrijk is. Het zijn de plekken buiten je baan en familie, maar waar je toch thuis bent. Duitse Biergartens, Britse pubs en Franse cafés zijn allemaal dit soort derde plaatsen, zo schrijft Oldenburg. Op deze plekken ontmoeten we elkaar. Op deze plekken bestaat de samenleving pas echt.

Niet voor niets concludeerde antropoloog Robin Dunbar dat Britten die regelmatig lokale pubs bezoeken meer vrienden hebben, meer vertrouwen hebben in hun medemens en ook nog eens gelukkiger zijn. Het zou zo kunnen zijn dat goedgemutste mensen nou eenmaal vaker naar de kroeg gaan, maar Dunbar is er van overtuigd dat het café mensen ook daadwerkelijk gezellig maakt en houdt.

Het tegenovergestelde, isolatie, blijkt namelijk desastreus. In haar recente boek The Lonely Century somt econome Noreena Hertz de gevolgen op. Eenzaamheid leidt er toe dat mensen anderen wantrouwen, minder empathisch zijn en vaker op extreemrechtse partijen stemmen. Eenzaamheid is een vicieuze cirkel. Mensen die – vaak door domme pech – alleen in het leven komen te staan verhufteren langzaamaan en krijgen hierdoor nog minder vrienden. Eén voordeel: je hebt er niet al te lang last van, want eenzame mensen sterven aanzienlijk eerder.

In een opiniestuk in The Guardian schrijft journalist Owen Jones dat we ook oog moeten hebben voor deze mentale en sociale gevolgen die lockdowns produceren. ‘Prevented from seeing the people and doing the things we love, for months – with worse to come – is an assault on what makes us human.’ Jones heeft gelijk. Je hoeft niet Willem Engels verpulverde dreadlocks door je neus te snuiven om je zorgen te maken over de atomisering van de mens. We redden levens, maar onze samenleving bloedt dood.

Nu er weer een nieuw financieel noodpakket wordt geïntroduceerd om ons economische kapitaal te redden, moeten we ook een maatschappelijk noodpakket opstellen voor ons sociale kapitaal. Hoe trekken we elkaar straks weer uit onze eenzaamheid? Derde plaatsen zullen een belangrijk medicijn zijn voor ons herstel. Cafés zijn straks de intensive cares tegen onze verhuftering. Het grote verschil: terwijl de ICs snel leeg moeten, moeten de kroegen straks weer propvol.

Lees alle columns van Adriaan Duiveman