Mijn promotor was niet de begeleider van mijn promotieonderzoek. Sterker nog, hij heeft geen enkele inhoudelijke bemoeienis gehad met mijn proefschrift, laat staan dat hij als co-auteur op een van mijn artikelen uit die tijd staat. En toch is zijn naam officieel verbonden aan mijn promotie. Het ius promovendi, het promotierecht, valt immers alleen toe aan hoogleraren, niet aan universitair (hoofd)docenten zoals mijn dagelijks begeleider was.

Dat is oneerlijk, vinden de VSNU en de Jonge Akademie. Hun lobby heeft ertoe geleid dat de Eerste Kamer vorige week een wetswijziging aangenomen heeft waardoor UHD’s ook het ius promovendi krijgen. Niets minder dan een revolutie in universiteitsland.

Toch ben ik niet overtuigd. Als dit soort problemen het meest urgent om een oplossing vragen mag je je gelukkig prijzen als academische gemeenschap. Ik vind het eerder een teken van voortschrijdend individualisme. Want vooral individuele onderzoekscarrières zijn ermee gediend, in plaats van de core business van de wetenschap: kwaliteit van onderzoek.

Met het verruimde ius promovendi zouden we zogenaamd internationaal beter in de pas lopen. Toch blijkt uit een vergelijking door het Rathenau Instituut dat er grote variatie is in hoe landen het promotierecht geregeld hebben, en ook de Raad van State is kritisch. Mijzelf is in het buitenland werkelijk nog nooit gevraagd naar mijn promotor, alleen naar mijn advisor (begeleider).

Uiteindelijk komt het er vooral op neer dat de heren en dames onderzoekers op hun CV’s kunnen zetten hoe vaak ze promotor waren, een plat ego-argument. Ik zou als instituut niet zo bang zijn dat onderzoekers hierom naar elders zullen vertrekken. Als dat een belangrijker criterium is dan de onderzoeksomgeving die je ze biedt dan moet je je misschien afvragen of je ze wel binnen je muren wilt.

Nee, eigenlijk vind ik de oorspronkelijke situatie juist goed voor de waarborging van kwaliteit. De hoogleraar als promotor is in feite een soort vierogenbeleid waarbij hoogleraren betrokken blijven bij het onderzoek binnen hun leerstoelgroep. Dat vindt tenslotte plaats onder hun verantwoordelijkheid. De onderzoekskwaliteit staat toch al zo onder druk als gevolg van de toegenomen competitie. Die wordt met deze wet alleen nog maar groter.

Lees alle columns van Stan van Pelt