Een belangrijke vraag bij universitair onderwijs is wanneer je studenten betrekt bij onderzoek. En dan doel ik niet op marginale onderzoeksvraagjes, kruimels waarvan het leuk is wanneer iemand ze ooit eens opruimt, maar op het echte werk: de grote vragen waar vakgenoten ook dolgraag het antwoord op zouden weten.  Ik raak er steeds meer van overtuigd dat het goed is om onze beste studenten zo vroeg mogelijk te laten werken aan uitdagende problemen. Neem nu de speltheorie, een gebied op het grensvlak van de wiskunde en de informatica dat bij het brede publiek bekend is geworden door de film A Beautiful Mind.  Onderzoekers bestuderen hier problemen zoals Nim, een populair spel voor twee spelers waarbij je begint met een aantal stapels lucifers. Spelers doen om beurten een zet, waarbij van één stapel minimaal één lucifer en maximaal de hele stapel wordt weggenomen. De speler die de laatste lucifer weghaalt, wint. Wiskundig gezien is Nim eenvoudig: met een korte berekening kun je bepalen of er een winnende strategie bestaat en hoe die er uit ziet. Maar Nim is een voorbeeld van een Poset spel en de algemene analyse daarvan is veel moeilijker. Tot voor kort wist niemand of het mogelijk is om voor een willekeurig Poset spel snel een oplossing te berekenen. Begin dit jaar werd een doorbraak bereikt door Adam Kalinich, een zeventienjarige scholier uit Illinois. En deze maand heeft Daniel Grier, een student wiskunde en informatica uit South Carolina, aangetoond dat er vrijwel zeker geen computerprogramma bestaat dat voor een willekeurig Poset spel snel een oplossing berekent (voor de specialisten: het probleem is PSPACE-compleet). Kortom, twee jonge broekies hebben zomaar een belangrijke bijdrage geleverd aan de speltheorie. Afgelopen week waren de eindpresentaties van een jaargang van het Honoursprogramma van de Faculteit NWI. Over de volle breedte van het facultaire onderzoek kwamen deze bachelorstudenten met nieuwe resultaten: een richtlijn voor het welzijn van wolven in gevangenschap, afsluitbare nano-flesjes, de digitale veiligheid van GSM-telefonie, spectaculaire beelden van een soort Pac-Man-cellen die kanker uitschakelen. De bijeenkomst was een waar feest van de wetenschap en in de meeste gevallen leidt het onderzoek van deze studenten tot een wetenschappelijke publicatie. Zelf heb ik al diverse publicaties samen met masterstudenten gemaakt. Maar ik ga nu echt eens proberen om ook slimme bachelorstudenten – of wie weet zelfs een talentvolle middelbare scholier – op het spoor te zetten van een wetenschappelijke ontdekking.

Lees alle columns van Frits Vaandrager