Dat je volgens sommige mensen niet alles aan het volk moet overlaten, werd afgelopen week weer eens pijnlijk duidelijk. Het koningslied heeft de culturele elite van dit land, van monarchist tot republikein, in alle staten gebracht. Wat zou het mooi zijn, dacht ik nog, als diezelfde elite zich eens zou opwinden over echt belangrijke zaken. In Duitsland gaat alles anders en weet de elite wel raad met oprispingen van het gepeupel. Toen een tijdje geleden mensen de vraag kregen voorgelegd wat het mooiste Duitse woord aller tijden was, kozen ze massaal voor het woord ‘lieben’. Zoiets is natuurlijk niet verrassend, want de mensen laten zich graag leiden door wat in hun leven heel mooi zou zijn, maar lang niet altijd vanzelfsprekend is. Ze denken misschien dat het uitspreken van het woord een soort magisch effect heeft: zeg het maar vaak genoeg en er zal bemind en gevrijd worden. Een jury van taalexperts – mensen die verbonden zijn aan het Goethe-instituut of aan de Deutsche Sprachrat – negeerde de troosteloosheid van de massa en koos voor een heel ander woord: Habseligkeiten. We vertalen dit woord doorgaans met ‘spulletjes’. Een mevrouw met de naam Doris Kalka stelde dit woord voor omdat het een kwetsbaar soort bezit uitdrukt dat soms tot vrolijkheid en soms tot mededogen leidt. Een jongetje dat zich ontdoet van zijn spullen in zijn broekzak roept een andere emotie op dan de verlopen zwerver die op straat zijn schamele bezittingen bij elkaar probeert te houden. Bovendien blijkt ‘hebben’ (Hab) volgens de jury ook nog eens een mooie paradoxale relatie te onderhouden met de zijn-stoestand die ‘zaligheid’ (Seligkeit) heet. De Duitse experts wisten wel wat te doen: de liefde werd in de ban gedaan en het volk werd de ogen geopend voor de nostalgie van belhamels en landlopers. Ik moet bij dergelijke beelden aan Pietje Bell, Doris Rijkers en heel veel ministeck denken. Ja, in Duitsland waan je je onder zorgvuldige leiding van de culturele elite zo weer in de weemoedswereld van Schuberts Leierman. Zoiets is in Nederland onmogelijk. De status van onze culturele experts is er te onbeduidend voor. Daarom reageren deze mensen ook zo verontwaardigd over het koningslied en beginnen ze hard om zich heen te slaan. Wim Daniëls roept bij Pauw en Witteman dat het een “schande” is en Nico Dijkshoorn pleit voor “milde steniging” van iedereen die betrokken is geweest bij de compositie van het koningslied. Sommige leden van de culturele elite verliezen iedere mildheid en willen zelfs dat de componist opgeknoopt wordt. We leven, denk ik dan, in vreemde tijden. In de kasten van mijn zieke moeder liggen tientallen albums vol met foto’s  van prinsen, prinsessen, koningen en koninginnen uit Europa. Adembenemende kitsch die hele generaties – mijn moeder was niet de enige – in dit land heeft laten wegdromen. Ik twijfel er niet aan dat deze mensen en hun kinderen dat vermaledijde koningslied heel gepast vinden, want ze begrijpen als geen ander dat kitscherige mensen – koningskinderen en koningen – kitscherige cadeaus verdienen. Dat onze culturele elite zich echt niet kan voorstellen dat Máxima straks rustig een traantje wegpinkt als het lied gezongen wordt, duidt op een ernstige misvatting van de monarchie.  

Lees alle columns van Paul van den Broek