Na de universitaire Alarmdag kwam het eerste geld binnen om de coronawerkdruk te verlichten. Zou het dan toch goed komen? Zou de schatkist dan toch de waarde van goede universiteiten inzien? Bij het natellen van de begroting bleek echter dat de coronamaatregelen voor onderwijs niet voldoende waren gedekt. Conclusie: de universiteiten moeten 43 miljoen inleveren. Wat de linkerhand geeft, bezuinigt de rechterhand weer weg.

Het ziet er eigenlijk niet zo best uit. We kunnen nog hopen op een formatiewonder, maar straks moeten alle corona-noodmaatregelen en douceurtjes worden terugverdiend. Het geld voor de bonussen van Booking.com en die extra mondkapjes moet tenslotte ergens vandaan komen. Welke opties zijn er dan nog om werkdruk, precaire arbeidscontracten of lopende band-onderwijs terug te dringen?

Het verhogen van de efficiëntie hebben we al gehad. Daarmee zijn we juist beland bij universiteiten die onderwijs afschuiven naar de goedkoopste inhuurdocent, ondersteuning wegbezuinigen en onderzoek verwachten in je vrije tijd. Slim ondernemen hebben we ook al gehad. Daardoor zijn met vastgoed speculerende universiteiten verder in de knel gekomen, of ontstonden megalomane plannen voor Chinese dependances. Minder studenten door selectie aan de poort stuit op krachtige weerstand van studenten en hun ouders. Wat blijft er dan over?

Er is een kostenpost waar we het nooit over hebben: de bulk van het universitaire budget gaat op aan loon. Promovendi of beginnende docenten verdienen niet zo veel, maar daarna lopen de loonschalen snel op. Docenten en onderzoekers zoals ik, met een vast contract en volledige aanstelling, verdienen goed in Nederland. Beter dan thuis in België, bijvoorbeeld. De best verdienende hoogleraren komen uit boven een ton. Bij UMC’s en in de hoogste bestuurslagen gaan ze daar ver overheen.

Loonsverlaging dus, vanaf schaal 10 ongeveer. Ik zie mogelijkheden. Politiek gezien is de georganiseerde weerstand te overzien: de meeste academici zijn te individualistisch of verwaand om lid te zijn van zoiets ‘proletarisch’ als een vakbond. Verder hoor je natuurlijk een academische carrière te kiezen uit roeping, niet vanwege de rijkdom. Met het geld dat we uitsparen, stellen we meer docenten aan met een bescheiden loon, maar met een vast contract en vrije onderzoekstijd. De supersterren die dreigen met vertrek, vervangen we door teams vol dynamisch jong talent. Zanikende Belgen ook.

Lees alle columns van Willem Halffman