Wat te doen voor een ontspannen vakantie? Plan niet te veel. Probeer zo te werken dat je minder vakantie nodig hebt. Aldus de Nijmeegse hoogleraar wijsgerige ethiek Paul van Tongeren afgelopen zaterdag in de Leeuwarder Courant. Wie te veel plant staat niet meer open voor het onverwachte, laat geen opening voor iets nieuws. ‘Hoe meer je plant, hoe groter de kans dat het in werkelijkheid tegenvalt. Kunnen ontspannen tijdens de vakantie is een levenskunst geworden. Een vaardigheid die je wel of niet bezit.’ Ik heb Van Tongeren, die graag mag wandelen en daar prachtig over heeft geschreven in Over het verstrijken van de tijd, hoog zitten. Ik kan me zijn scherpe, bedrieglijk eenvoudige colleges over systematische ethiek nog helder voor de geest halen. En dat geldt lang niet voor alle wijsbegeerte die hier ter universiteite begin jaren tachtig over me werd uitgestort. Maar ik zie toch twee flinke adders onder het gras in Van Tongerens pleidooi. Eerst die onder de werkvloer. Dat van die op zich lovenswaardige poging om ook tijdens de dagelijkse academische routine tot een vermoeden van rust en balans te komen zie ik zo snel nog niet lukken in onze kleine grotemensenwereld waar efficiencymaatregelen over ons worden uitgebraakt. Met als impliciete moraal: rationaliseer en automatiseer je onderwijs to the max. Wat we als rechtgeaarde apologeten van niet kwantificeerbare academische vorming uiteraard niet doen. En dus veel te veel tijd steken in essays nakijken en van opbouwend commentaar voorzien, in plaats van multiple choice tentamens aftikken. Kortom: hollen en hyperventileren. Wat dus neerkomt op juist forse vakanties om weer op adem te komen en ‘weer proberen gelijke tred te houden met tijd’, zoals Van Tongeren wordt geparafraseerd in het Friese sufferdje. Maar de echte anaconda schuilt voor mij tussen de ruige rotsen van het hooggebergte dat ik de komende weken in minutieus vastgelegde etappes eerst langzaam zal besluipen en vervolgens pardoes bedwingen. Zo weet ik nu al dat ik volgende week Nijmegen fluks per hybride rijwiel zal verlatenen en ijs,weder en materiaal dienende op quatorze juillet met mijn lief de stad Nancy zal binnenfietsen. Om daar vanuit een hotel aan het Place Stanislaus hossende Fransen gade te slaan. Na een dag of wat is de Nijmeegse werkvloer vervlogen en komen we in een ijzeren ritme dat prettig aanvoelt. Domweg doortrappen van a naar b en verder. Loslaten en vasthouden tegelijk. Niks GPS, maar de weg volgen op betekenisvolle ouderwetse Michelinkaarten. Op 19 juli vertrekken we uit Bern over de Grosse Scheidegg (1962 m, deels onverhard) om naar Meiringen te gaan. Van daaruit de Simplon over naar Italië: Riviera, Côte d’Azur, Avignon (nachtje bij schoonzus en addergebroed op camping), Languedoc, Girona, Pyreneeën en dan in Pamplona op 17 augustus in de fietsbus kruipen om in één ruk terug naar af te gaan. Na 3400 kilometer horizontaal en naar ik schat ook zeker zo’n 34 verticaal pedaleren. Van Tongeren adviseert na een lange reis ‘een korte overgangstijd’ in te gelasten, om even te chambreren. Dat gaat niks worden. Op maandag 19 augustus staat om 9.30 uur des ochtends mijn Ljubljaanse collega Lev Kreft met vijf van zijn uitstekende studenten voor mijn deur om samen met mijn confrater Laurens Landeweerd en vijf van onze hopelijk even uitstekende studenten een honours-denktank over Sport & human enhancement te beginnen. Paul van Tongeren besluit zijn vakantiebetoog in de Leeuwarder Courant als volgt: ‘Verandering is heel goed. Als alles altijd hetzelfde blijft, vergroei je en is er geen ruimte voor iets nieuws. Dan gaat rust veel lijken op de rust van de dood. Wat het leven de moeite waard maakt, vereist voortdurende verandering en nieuwheid. Maar daarvoor hoef je niet per se weg. Je kunt dat ook ervaren door boeken, films gesprekken of theater.’ Dat zal. Maar aangezien er weer volop gedoe is over mijn toch al niet brede detachering vanuit Letteren naar Natuurwetenschappen, van waaruit ik vervolgens weer deels word doorgesluisd naar medische wetenschappen en de Honours Academy heb ik behoefte aan een ferme fietstocht.

Lees alle columns van Mark Merks