Toen ik begin jaren negentig uit Brussel kwam, was Nederland een soort Walhalla. Hier bloeiden onze taal en cultuur, werden theaters en boekhandels gekoesterd. We zongen er liedjes over: ‘Je kan er boeken kopen/die je hier heel zelden vindt’. Als er al verlangen was naar België, dan ging dat over frieten en bier, of de deur die altijd open staat. Belgen gruwden wel van de Nederlandse regeldrift, maar eigenlijk kon er juist veel meer. Als je niet in de kleinburgerlijke norm paste, ging je naar het noorden. Daar hadden ze kroegen met bandjes en een undergroundcultuur die zelfs het veel grotere Brussel overtroefde.

Ondertussen had Nederland een Nationaal Milieubeleidsplan waar de rest van de wereld een puntje aan kon zuigen, een migratiebeleid, professionele ruimtelijke ordening, een drugsbeleid gebaseerd op rede en compromis in plaats van paranoia. Superieure universiteiten. Publieke diensten waar men vriendelijk was. (In België was de overheid een geïrriteerd opengeschoven loket, met een verveelde ambtenaar die je toesnauwde: ‘Voor wat is ’t?’) En als je in het leven struikelde, had Nederland een doordacht sociaal vangnet. In Nederland was het leven beter.

‘De economie bleef groeien, maar vooral in het Nederlandse belastingparadijs’

Maar toen besloot Nederland dat het plan voortaan ‘efficiëntie’ moest gaan heten. Jullie voorbeeldige publieke sector kwam in handen van overheidshaters. De professionals die haar vorm hadden gegeven, werden aan de deur gezet en voortaan op afroep ingehuurd. Het sociale vangnet kwam in het teken van hardvochtige fraudebestrijding, met inspecteurs die thuis komen controleren of er niet iemand is blijven slapen. Er is een schuldenregime ontstaan dat mensen uit de onderklasse uitlevert aan bewindvoerders. De steden worden in rap tempo onbetaalbaar, opnieuw in de macht van speculanten die door de krakers waren verjaagd. De economie bleef groeien, maar vooral in het Nederlandse belastingparadijs.

Een benepen cultureel conservatisme houdt de politiek in een machtsgreep en drukt de grote problemen van de agenda. De cultuursector schreeuwt om hulp, maar Schiphol krijgt prioriteit. Er is weer woningnood. De vaccins zijn op. De treinen rijden niet. Het een lerarentekort groeit. De milieudoelen worden weer niet gehaald. Verongelijkte burgers gooien met vuurwerk naar de vriendelijkste politie ter wereld. Straks wint opnieuw de tot deugd verheven visieloosheid de verkiezingen en ik hoor al iemand roepen: ‘Dan rot je maar op naar je eigen land!’ Walhalla onttakeld.

Lees alle columns van Willem Halffman