In een verklaring naar aanleiding van de veelbesproken tweet van Roos Vonk stelt ons college van bestuur ‘Uitlatingen van wetenschappers hebben een rechtstreekse invloed op het beeld dat burgers van de wetenschap hebben. Ook als die uitlatingen niets met onderwijs of onderzoek te maken hebben. Een wetenschapper, en zeker een hoogleraar, is dat 24 uur per dag en zeven dagen per week en dient zich daarnaar te gedragen.’ Het college wil dus niet alleen dat wij excellent onderzoek doen en excellent onderwijs geven, maar ook dat wij ons 24/7 voorbeeldig gedragen. Is dit niet teveel gevraagd? De druk op wetenschappers om te presteren is zo groot dat er met het burgerschap soms dingetjes mis gaan. Immers, zoals Roos Vonk het verwoordt, ‘een hoogleraar is ook maar een mens’. Neem nu het beeld van wetenschappers in de romanliteratuur, een beeld dat uiteindelijk toch geworteld moet zijn in de realiteit. In romans wemelt het van de hoogleraren die, indien ze verbonden zouden zijn aan deze universiteit, direct opgeroepen zouden worden voor een indringend gesprek met het college. In Onder Professoren, de sleutelroman waarin Willem Frederik Hermans afrekent met het Groningse academische milieu, worden hoogleraren neergezet als kneuterige figuren die zich met onbenulligheden bezighouden, de Playboy lezen en groepsgewijs seksclubs frequenteren: `Weet je wie dat was die daar de Playboy kocht? Dat was professor Dingelam, de Nobelprijswinnaar. Die komt hier de Playboy kopen. Staan zeker bijzonder interessante chemische artikelen in.’ In Bonita Avenue, de debuutroman van Peter Buwalda, kijkt hoofdpersoon Siem Sigerius, hoogleraar wiskunde en rector van de Twentse universiteit, naar betaalde pornosites. Nadat hij daar zijn eigen stiefdochter in actie ziet ontspoort hij volledig, met doodslag en zelfmoord als gevolg. In Het Bureau, Voskuils romancyclus over de menselijke verhoudingen op en rondom een wetenschappelijk instituut, is directeur Beerta volkomen geobsedeerd door seks en aan het begin van de oorlog wordt hij veroordeeld voor onzedelijke handelingen met een minderjarige jongen. In de buitenlandse literatuur gedragen wetenschappers zich al niet veel beter. Professor Cottard, representant van de (medische) wetenschap in Marcel Proust’s À la recherche du temps perdu, is zijn echtgenote voortdurend ontrouw en legt het aan met patiënten. Iemand die ook direct op gesprek zou worden geroepen door ons college is literatuurprofessor Humbert Humbert, hoofdpersoon in Nabokov’s roman Lolita, die als een blok valt voor het 12-jarige dochtertje van zijn hospita. Helemaal fout is ook hoogleraar David Lurie, hoofdpersoon in Coetzee’s meesterwerk Disgrace, die een van zijn studentes op dubieuze wijze verleidt. Volgens de laatste Vox lezen studenten veel meer dan wij docenten denken. Wellicht kunnen studenten mij aan voorbeelden helpen van wetenschappers die als personage in een roman voorkomen en zich niet misdragen…

Lees alle columns van Frits Vaandrager