Het Centraal Planbureau heeft nogmaals geweigerd om de investeringen in onderwijs en onderzoek op te nemen in zijn econometrische modellen. Daarop werd al een hele tijd aangedrongen door wetenschappelijke organisaties, onderwijsbestuurders en sommige politieke partijen. Hun zorg is namelijk dat de uitgaven voor onderwijs en onderzoek te veel worden beschouwd als kostenposten, terwijl het eigenlijk om investeringen gaat. Als verkiezingsprogramma’s of overheidsbudgetten worden ‘doorgerekend’ door het CPB, dan belanden deze uitgaven systematisch onder politiek moeilijk te verdedigen ‘lasten’.

Het CPB argumenteert dat het doorrekenen van de maatschappelijke baten ingewikkeld is en onvoldoende precies. De opbrengsten van onderwijs en onderzoek zijn diffuus, veel meer dan specifiek economisch en bovendien worden ze pas over langere tijd duidelijk.

Wat mij betreft heeft het CPB gelijk. Als de opbrengsten niet precies zijn uit te rekenen, moet je dat ook niet willen. Het zou het oordeel verzwakken van het CPB over wat puur economisch gezien wél enigszins valt te voorspellen.

Ondertussen blijven investeringen in onderwijs en onderzoek achter. Nederland heeft lang geteerd op inspanningen uit het verleden, maar voor een dubbeltje blijf je niet eeuwig op de eerste rang zitten. De schoolprestaties van tieners zakken inmiddels onder het OESO gemiddelde, de minister geeft toe dat het hoger onderwijs en onderzoek een miljard extra nodig heeft en het primair onderwijs draait op houtjes en touwtjes.

Maar dat zou de schuld zijn van het CPB, omdat de baten niet in de modellen zitten?

Kom op zeg! Investeren in onderwijs en onderzoek is geen kwestie van krenten tellen, maar van visie, een strategie voor de toekomst van volgende generaties. Je investeert in kennis en mensen die straks je cultuur ontwikkelen, die nieuwe kansen creëren, die je maatschappij weerbaar maken voor onverwachte uitdagingen en ja, die ook je economie een zwengel geven.

Dat investeringen in onderwijs en onderzoek uitblijven is niet de schuld van het CPB, maar van politici die ‘politiek’ hebben ingewisseld voor ‘administratie’: die enkel nog besluiten durven te nemen als ze zich kunnen verschuilen achter econometrische modellen. Dat een volgende generatie slimme dingen gaat verzinnen die nu nog onvoorspelbaar zijn, is precies de bedoeling.

Lees alle columns van Willem Halffman