Het oudste boefje Sent moet binnenkort haar spreekbeurt houden. Nadat ik haar kort had ingewijd in de mogelijkheden van PowerPoint, ging ze enthousiast aan de slag met een overdaad aan plaatjes, animaties en transities. Hoewel het me geweldig veel moeite kostte me er niet mee te bemoeien, liet ik haar zo veel mogelijk haar eigen gang gaan.

Immers, het ‘origami-experiment’ laat zien dat mensen hun werk meer waarderen wanneer ze er zelf moeite voor moeten doen. Proefpersonen – die geen ervaring hebben met origami – vouwen bepaalde (niet al te mooie) origami-vormen met behulp van instructies. Vervolgens doen ze dit zonder hulp van instructies. Deze laatste origami-exemplaren worden door bijstanders unaniem als lelijkst beoordeeld. Maar de proefpersonen zelf denken daar heel anders over. Zij blijken bereid vijf maal zo veel te betalen dan de omstanders voor de origamivormen die ze zonder instructie hebben gevouwen. Zij beoordelen deze daarnaast ook als mooier vergeleken met de exemplaren die zij met behulp van instructies hebben gemaakt. Oftewel, de individuele beoordeling van onze eigen werkoutput is direct gerelateerd aan de inspanning die we geleverd hebben.

Bedrijven als Ikea maken hier handig gebruik van. Wat een gevoel van voldoening geeft het als die Billy boekenkast in elkaar is gezet! Het zogenaamde Ikea-effect kan echter ook negatieve gevolgen hebben. Zo kunnen managers soms maar moeilijk afstand nemen van een slechtlopend project waarin ze veel geïnvesteerd hebben. En managers negeren vaak goede ideeën die elders zijn ontwikkeld ten faveure van mogelijk inferieure ideeën die intern zijn ontwikkeld.

Misschien bereid ik mijn dochter niet voor op een succesvolle managementcarrière, maar voor een Ikea-kast zal ze haar hand later niet omdraaien.

Lees alle columns van Esther-Mirjam Sent