Het afgelopen jaar zaten er bij promoties binnen mijn faculteit gemiddeld meer dan honderd dagen tussen het goedkeuren van een proefschrift door de manuscriptcommissie en de feitelijke promotie. Om diverse redenen is dit veelste lang. Allereerst hebben werkgevers in het buitenland er geregeld problemen mee dat iemand aan de slag gaat als postdoc terwijl hij of zij nog niet is gepromoveerd. Na afronding van een proefschrift kun je beslist een vakantie gebruiken, maar honderd dagen zonder baan is geen pretje. Ook een promovendus die niet in het buitenland gaat postdoccen heeft een probleem: het is je reinste mosterd na de maaltijd om, maanden nadat je gestart bent met een enerverende nieuwe baan, je proefschrift te moeten verdedigen. Zowel de promovendus als de leden van de manuscriptcommissie zijn de details van het proefschrift dan alweer vergeten. De bètafaculteit wil de promotieduur bekorten en streeft er naar dat promovendi hun proefschrift binnen vier jaar afronden. Maar het valt niet te verkopen dat we promovendi eerst keihard laten werken om deze deadline te halen, en vervolgens maanden laten duimendraaien voordat ze hun bul krijgen.

Ons promotiereglement ademt de sfeer van de postkoets, de trekschuit en de paardentram. Inmiddels leven we in een wereld waarin internetberichten in minder dan honderd milliseconden heen en weer reizen tussen Europa en de VS. Waarom moet een promovendus dan honderd dagen wachten op zijn of haar promotie? Het is hoog tijd voor maatregelen om de promotieduur drastisch te verkorten.

Een eerste stap zou kunnen zijn dat, net zoals bij veel andere universiteiten, je een promotiedatum kunt reserveren zodra je proefschrift is goedgekeurd door je promotor. Volgens het Nijmeegse promotiereglement kun je pas een datum reserveren wanneer je proefschrift is goedgekeurd door de manuscriptcommissie, dat wil zeggen vijf tot zes weken later. Een voorstel om het reglement op dit punt aan te passen is recent afgewezen door het college van decanen. Ik vind dit onbegrijpelijk: het voordeel van het verkorten van de promotieduur is veel groter dan het nadeel dat incidenteel een reservering moet worden geannuleerd omdat de manuscriptcommissie het proefschrift als onvoldoende beoordeelt.

Een tweede maatregel om de promotieduur te verkorten zou kunnen zijn dat je als promovendus zelf via internet een promotiedatum kunt reserveren. Hotel Rector in Salamanca, hotel Hora in Lagoa Santa, en hotel Est in Parijs, kunnen eenvoudig gereserveerd worden via Internet. Eigenlijk kun je het zo gek niet verzinnen of je kunt het tegenwoordig reserveren via internet (ja, ook een rokkostuum). Alleen voor een promotie bij de Radboud Universiteit moet je een persoonlijke afspraak maken met de pedel, die dan een optie geeft op een paar mogelijke data.

Een derde maatregel zou kunnen zijn dat een proefschrift niet langer hoeft te worden gedrukt en dat het voldoende is om een digitale kopie aan te leveren. Bij veel conferenties en tijdschriften in mijn vakgebied heeft men de afgelopen jaren besloten om publicaties niet langer in papiervorm te laten verschijnen maar alleen elektronisch. Waarom vragen we van onze promovendi om grote aantallen proefschriften te laten drukken die vervolgens nauwelijks gelezen worden? Waarom maken we geen einde aan deze vreselijke papierverspilling? Dan kunnen we gelijk de clausule in het promotiereglement schrappen die stelt dat exemplaren van het proefschrift ten minste vier weken voor de promotie moeten worden ingeleverd bij de pedel.

De promotieplechtigheid is een prachtige traditie die we vooral in ere moeten houden. Maar het traject dat er aan vooraf gaat kan en moet efficiënter.

Lees alle columns van Frits Vaandrager