Belg aan de Waal is zijn alter ego. Ken Lambeets streek kort geleden vanuit Brussel neer in Nijmegen en is nieuw op de redactie van Vox. De komende maanden schrijft hij over zijn ervaringen. Deel 9: Schild & Vrienden.

Lang geleden dat ik het nieuws in mijn thuisland van zo nabij volgde. Aanleiding is een documentaire die de Vlaamse openbare omroep vorige week woensdag uitzond. Daarin volgde een journalist zes maanden lang Dries Van Langenhove, de oprichter van de Vlaams-nationalistische en rechts-radicale jongerenvereniging Schild & Vrienden (S&V). Naar de buitenwereld profileert S&V zich als een vrij studentikoze groepering, maar in de docu kwam een ander beeld naar boven. In ruim 67.000 discussies in geheime Facebook- en andere chatgroepen wemelde het van de racistische, seksistische, transfobe en antisemitische memes en werd zelfs opgeroepen tot gewapend verzet. Daarmee verschilt S&V in weinig van de alt-rightbewegingen die aan een opmars bezig zijn in Nederland, Europa en de rest van de wereld.

Het engagement van de leden van S&V beperkt zich niet tot online discussiegroepen. Ze willen sleutelposities innemen in belangrijke organisaties om zo invloed uit te oefenen op het maatschappelijk debat, zelf spreken ze over de ‘lange mars door de instellingen’. Van Langenhove zetelt als democratisch verkozen studentenlid in de Raad van Bestuur de UGent en de documentaire onthulde dat vier andere S&V-leden zich voor de Vlaamse Jeugdraad (het adviesorgaan van de Vlaamse regering) lieten verkiezen, weliswaar met een mild programma. Tijdens de campagne toonden ze nooit hun ware aard en bedoelingen, die kwamen pas afgelopen woensdag aan het licht.

Op minder dan zes weken voor de verkiezingen veroordelen alle politieke partijen in strenge bewoordingen het gedachtegoed en de praktijken van S&V. Verschillende leden van de jongerenvereniging die ook op de kandidatenlijst staan van de Vlaams-nationalistische N-VA, de grootste partij in Vlaanderen, werden van de lijst geschrapt of hebben zichzelf teruggetrokken. Inmiddels onderzoekt het Gentse parket of er strafbare feiten zijn gepleegd door leden van de jongerenvereniging.

Ook de rector van de UGent, traditioneel een links bastion, liet zich niet onbetuigd. Op een persconferentie kondigde hij aan dat er voor Van Langenhove geen plaats meer is aan zijn universiteit. In afwachting van de uitkomst van een tuchtprocedure werd de inschrijving van Van Langenhove geschorst en kreeg hij met onmiddellijke ingang geen toegang meer tot de gebouwen en de faciliteiten van de UGent.

Een begrijpelijke maatregel. Met zijn daden stelde Van Langenhove, die onlangs nog aanwezig was op de zomeruniversiteit van het Forum voor Democratie van Thierry Baudet, de Gentse universiteit in een kwalijk daglicht. De vertrouwensbreuk die na de bewuste reportage is ontstaan, lijkt onherstelbaar. Zeker nu Van Langenhove blijft beweren dat de obscure chatgroepen onderdeel zijn van een complot tegen hem en in tussentijd vrolijk olie op het vuur blijft gooien op Twitter. Bovendien is een schorsing wellicht de meest doeltreffende manier om Van Langenhove uit de Gentse Raad van Bestuur te verwijderen.

De hele kwestie brengt een mooi dilemma met zich mee – het leverde onophoudelijke discussies op tijdens ons laatste bezoek aan België afgelopen weekend. Stel dat Van Langenhove zich morgen wil inschrijven aan een andere universiteit, bijvoorbeeld aan onze  Radboud Universiteit, hoe reageer je daar dan op als rector magnificus? Volgens de letter van de wet kan zijn inschrijving haast niet geweigerd worden. Elke weigering zou de facto uitdraaien op een rechtszaak in het voordeel van Van Langenhove. Zelfs indien de extreemrechtse student veroordeeld wordt voor de praktijken van S&V, blijft hij in principe recht hebben op onderwijs aan een Vlaamse of buitenlandse universiteit.

Dat iemand zich juridisch gezien mag inschrijven betekent nog niet dat hij daadwerkelijk welkom is aan een universiteit. De rector van de KU Leuven zei vorige week dat hij begrip heeft voor de beslissing van zijn Gentse collega, maar dat hij de deur niet definitief sluit voor de extreemrechtse student. ‘Door aberrante meningen per definitie uit te sluiten, zou de universiteit zich immers buiten haar maatschappelijke rol plaatsen’, klonk het.

En toch blijft het wringen. Als rector wil je liever geen tot extreemrechts geweld oproepende student in je gelederen hebben die media consequent leugenpers noemt, trots met wapens poseert en zelfs na de onthullende documentaire geen greintje spijt of schuldinzicht heeft. Er valt sterk te betwijfelen of onderwijs de rechtenstudent terug bij zinnen zal brengen – de man is tenslotte 25 jaar en heeft al een diploma politicologie op zak. Misschien schort er vooral iets aan de communicatie van de Leuvense rector. ‘Dit soort studentenclubs hebben geen plaats aan mijn universiteit’ was een duidelijker statement geweest.

En Van Langenhove zelf? Die geniet van alle aandacht. Het ledenaantal van de Facebookgroep van Schild & Vrienden verdubbelde de afgelopen week van 12.000 naar 24.000 leden. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Lees alle columns van Ken Lambeets