De Staatsloterij heeft spelers jarenlang misleid, zo heeft de Hoge Raad bepaald in een zaak die was aangespannen door de Stichting Loterijverlies. Mensen wisten niet dat de loterij prijzen trok uit een pot waarin ook onverkochte lotnummers zaten. Echter, waren deze lotnummers niet meegenomen, dan hadden mensen zich nog steeds laten misleiden.

Stel je mensen in december vragen over de Oudejaarsloterij, bijvoorbeeld, en vraag je hen vervolgens hoe gelukkig ze zijn, dan zijn zij gelukkiger dan mensen die niet eerst naar de Oudejaarsloterij worden gevraagd. Herhaal je deze test in januari, dan is het geluksgevoel bij mensen die eerst naar de Oudejaarsloterij wordt gevraagd een flink stuk láger dan bij mensen die er niet naar gevraagd wordt.

Ook winstkansen kunnen mensen niet goed inschatten. Als de loten twee keer zo duur worden en drie keer zo veel winst op kunnen leveren, zou bijna 70 procent van de kopers afhaken. Als loten de helft gaan kosten en drie keer minder winst opleveren, zou bijna 90 procent nog steeds loten kopen. En dat terwijl de eerste keuze rekenkundig gezien gunstiger is.

De uitkomsten tonen nog maar eens aan hoe beperkt rationeel mensen zijn als het over geld gaat. Ze denken alleen aan de winstmogelijkheden, niet aan de kans daarop en klampen zich vast aan sprankjes hoop.

Met de beschuldigende vinger wijzen is makkelijk, maar het kan geen kwaad die hand ook af en toe in eigen boezem te steken.

Lees alle columns van Esther-Mirjam Sent