Videogames en IS
Een week na de aanslagen in Parijs bekeek ik op internet een interview met leden van de band Eagles of Death Metal, waarin ze vertelden over de tragedie in het theater Bataclan. Het filmpje werd, hoe ongepast kan het worden, voorafgegaan door een reclame voor de nieuwe videogame Call of Duty Black Ops 3. In deze reclame rennen soldaten al schietend een ruimte binnen en knallen daar iedereen overhoop; het bloed spat in het rond. In het daaropvolgende interview vertelde de aangeslagen zanger van de band, Jesse Hughes, met tranen in zijn ogen hoe terroristen de kleedkamer van zijn band waren binnengedrongen en daar alle gevluchte concertbezoekers hadden doodgeschoten, met uitzondering van iemand die zich had weten te verstoppen onder zijn (Jesse’s) leren jas.
Als informaticus wil ik graag begrijpen hoe zo’n volstrekt misplaatste koppeling tussen een reclame en een nieuwsfilmpje tot stand komt. Wellicht heeft een algoritme automatisch vastgesteld dat relatief veel gamers naar dit specifieke interview keken. Maar het valt niet uit te sluiten dat hier sprake is van een bewuste strategie van Treyarch, het bedrijf dat Call of Duty ontwikkelt. Eerder dit jaar was er ophef over een marketingcampagne van Treyarch waarbij op het Twitteraccount @callofduty fake-berichten werden geplaatst over een terroristische aanslag in Singapore.
De echte en de virtuele wereld gaan steeds meer op elkaar lijken en beïnvloeden elkaar voortdurend. Kort na de aanslagen in Parijs circuleerde er een bericht dat een PlayStation 4 gevonden was in de hotelkamer van de terroristen, die wellicht gebruikt was om geheime boodschappen mee uit te wisselen. Dit bericht bleek later niet te kloppen, maar er zijn talloze bewezen links tussen IS en gewelddadige games. Zo weten we dat Salah Abdeslam, een voortvluchtige dader van de recente aanslagen, eindeloos videogames speelde in een bar in Molenbeek. Veel overlevenden van de aanslag op het Bataclan vergeleken de emotieloze wijze waarop de terroristen mensen neerknalden met het gedrag van gamers. Het lijdt geen twijfel dat de terroristen voorafgaand aan de aanslagen geoefend hebben met videogames. In september 2014 plaatste IS een trailer online van een wervings- en trainingsvideo die begint met een verklaring in de trant van “Wij doen het soort dingen dat jullie in games doen, maar dan in het echt op het slagveld.” In de trailer zie je onder andere een op Grand Theft Auto geïnspireerde scène waarin een politieagent uit zijn auto wordt gesleurd en doorzeefd met kogels. Enkele maanden later doodden IS-strijders op vergelijkbare wijze een gewonde agent op straat bij de aanslag op Charlie Hebdo. De jihadist Abu Sumayyah Al-Britani verklaarde dat zijn leven met IS in Syrië beter is dan Call of Duty.
De link tussen blootstelling aan gewelddadige games en agressief gedrag in lab-paradigma’s is in een groot aantal studies aangetoond. In een invloedrijke meta-studie uit 2010 concluderen Anderson et al: “The evidence strongly suggests that exposure to violent video games is a causal risk factor for increased aggressive behavior, aggressive cognition, and aggressive affect and for decreased empathy and prosocial behavior.” Volgens psychologe Tessa Lansu, docente van de cursus Hero versus asshole: The development of pro- and antisocial behavior, zijn de conclusies van Anderson et al wel controversieel omdat veel minder duidelijk is in hoeverre het spelen van gewelddadige videogames ook het dagelijkse agressieve gedrag van de spelers op de lange termijn beïnvloedt. Het spelen van gewelddadige games leidt slechts bij een minieme groep van personen daadwerkelijk tot extreem agressief gedrag.
Maar de wereld heeft momenteel wel erg veel last van deze groep. Volgens mij kan onze regering daarom, in plaats van IS te gaan bombarderen in Syrië, beter besluiten om gewelddadige videogames te verbieden. Er blijven nog genoeg andere games over!
Lees alle columns van Frits Vaandrager
Michiel Knops schreef op 8 december 2015 om 09:04
Dit is toch geen oplossing? Ten eerst wat gaat er gedefinieerd worden als een ‘gewelddadige’ game? Ten tweede wat helpt dit tegen IS? Als iemand die ideeën in zijn hoofd krijgt dan kan je die niet afnemen door games te verbieden. Gamen is een vorm van recreatie. De extreme dingen die spellen als GTA en COD doen zijn puur voor marketing. U haalt uw eigen argument ook keihard onderuit door het onderzoek van Anderson te noemen. Dit onderzoek wordt, zoals u al zegt, gezien als zeer controversieel. Dan kunt u dit toch niet gebruiken om een ban op bepaalde games te leggen?
Thomas schreef op 8 december 2015 om 09:15
Ik denk dat hier weer veel te snel gegeneraliseerd wordt. Gewelddadige videogames leiden tot gewelddadig gedrag. Maar in hetzelfde stuk wordt hier ook alweer aangegeven dat dat wellicht niet zo zeker is als eerder wordt gesteld. Waarom het plezier van velen vergallen omdat een miniem aantal mensen mogelijk agressief gedrag gaan vertonen na het spelen van zo’n game? Sterker nog, als iets dergelijks wordt gezegd over de Islam (alle moslims uitzetten, islam verbieden, weg met moskeeën), dan wordt juist gezegd dat het een kleine groep is en de islam niets met dit gedrag te maken heeft.
Waarom dan wel videogames verbieden die door miljoenen worden gespeeld, omdat er enkelen die gewelddadige dingen doen ze ook spelen. Wat voor garantie hebben we trouwens dat ze in plaats daarvan niet iets anders verzinnen en gaan doen? Videogames zijn echt niet de enige plek om dit te doen.
Dan heb ik het nog niet eens gehad over hoe realistisch een computerspel is. Dat iemand een fantastisch schutter is in Call of Duty: Black Ops III zegt helemaal niets over de daadwerkelijke schietvaardigheden. Allerlei aspecten zijn compleet anders, nog los van de spiermassa die je moet hebben voor het schieten. Veel aannemelijker, en naar ik heb begrepen ook het geval, is dat deze mensen hebben geoefend bij een schietclub.
Zullen we dan maar beginnen met die verbieden? Of zullen we gewoon concluderen dat dit gedrag totaal ongerelateerd is of in het ergste geval idioten de gelegenheid biedt idioot te zijn?
BS schreef op 8 december 2015 om 09:21
Hoewel het betoog sympathiek is en de anekdote aan het begin ervan inderdaad schokkend, is de oplossing – verbied gewelddadige games – verrassend weinig doordacht. Ten eerste: de implicatie dat IS agressief wordt van videogames, lijkt me erg onwaarschijnlijk. Niet alleen spreken de bestaande studies elkaar teveel tegen om met zekerheid van een causaal verband te kunnen spreken, maar belangrijker is dat er hier veel meer en veel belangrijkere factoren een rol spelen. Ten tweede: denkt de auteur echt dat het IS iets doet als de Nederlandse overheid games verbiedt? Ten derde: is het niet denkbaar dat een deel van de gamers juist games gebruikt om hun agressie op een manier te kunnen uiten zodat niemand er last van heeft, waardoor het verbieden van games tot nieuwe problemen zou leiden? Ten vierde: als je gewelddadige games gaat verbieden, wat doe je dan bijvoorbeeld met gewelddadige films? Ten vijfde: is zo’n verbod wel te handhaven, en gaan gamers dan niet juist meer moeite doen om de verboden games toch in handen te kunnen krijgen?
En zo zijn er nog wel meer problemen – zoals de vrijheid van meningsuiting of het feit dat de ene gewelddadige game de andere niet is – maar ik denk dat mijn punt duidelijk is.
K schreef op 8 december 2015 om 10:01
Advertenties worden gepersonaliseerd, dus misschien zag je dat clipje om deze reden. Of het was gewoon random.
Hoe kan een informaticus, iemand die opgeleid is in logisch denken, zo’n conclusie trekken: “Maar de wereld heeft momenteel wel erg veel last van deze groep.”? Je weet helemaal niet of elk terrorist gewelddadige videogames speelt. Maar dan zou je als nog deze conclusie niet mogen trekken. Welke man heeft geen gewelddadige videogames gespeelt? Videogames zijn gewoon populair geworden. Dit is dezelfde illusoire correlatie als “oh, terroristen eten brood, dus we moeten brood verbieden!”. Bovendien weten we niet wat de oorzaak en wat de gevolg is.
Ik neem aan dat het artikel niet serieus is bedoeld, in 2015 gaat toch niemand dat soort dingen geloven zoals wat er in de laatste alinea staat… althans dat hoop ik.
S schreef op 8 december 2015 om 14:42
Gewelddadige videogames zijn naar mijn idee geen aanzetter tot gewelddadige gedachtes. Voor iemand die buiten het spel zit en staat te kijken lijkt het natuurlijk agressief en bloederig, maar voor diegene die speelt is het niks anders als het pookje zo bedienen dat de crosshair op een object/persoon staat en een knop indrukken (‘schieten’). Dit geeft voldoening, niet omdat iemand overhoop wordt geschoten, maar omdat het is gelukt om goed te mikken. Net zoals een rijtje opgestapelde blikken omgooien met een balletje leuk is. De personages in een game zijn voor de speler net zo leeg als het blikje.
Tim schreef op 8 december 2015 om 15:10
Tot nu toe zorgt alcohol voor meer doden per jaar dan terrorisme. De link tussen agressief gedrag en alcohol is wel duidelijk. Zullen we beginnen met alcohol verbieden? Oh ja, zo werkt dat niet… Blijkbaar zijn er meer argumenten die je moet bekijken dan een enkel controversieel onderzoek voordat je iets gaat verbieden.
Zoals iemand anders ook al opmerkt is dit betoog erg ondoordacht. Maar goed, je eerste zin bevat “aanslagen in Parijs”, en dat lijkt nu eenmaal een excuus te zijn geworden om full retard te gaan. Alhoewel, de wending naar het verbieden van videogames via een conspiracy-achtige theorie vond ik toch wel verrassend. Ik had eerder een pleidoooi voor safe spaces op het internet verwacht na de eerste twee zinnen.
Chris schreef op 8 december 2015 om 16:25
Wat intens kort door de bocht om ze dan maar te verbieden. Er zijn zoveel (politiek getinte?) onderzoeken gedaan, de ene zegt wel een verband de ander zegt geen verband. Feit blijft dat als er al een correlatie is aangetoond, de richting nog niet duidelijk is. Mensen met een aanleg voor agressief gedrag houden misschien wel meer van agressieve games. en films en tv programma’s en verhalen. Dus ook gewelddadige TV programma’s, films en boeken maar verbieden?
Een IS strijder die zegt dat ze geoefend hebben met een spel als Call of Duty weet niet waar hij het over heeft en wil zichzelf waarschijnlijk belangrijker maken dan hij is. Je leert niet hoe het is om te doden door een spel te spelen, je leert niet hoe je een wapen moet gebruiken, je leert niet eens hoe je een magazijn moet wisselen.
Over de reclame campagne van Treyarch ben ik het dan wel met u eens. Twitter berichten de wereld insturen over een aanslag is naar mijn mening misselijkmakend. Ook kan er vast een oplossing worden gevonden voor het vertonen van wél passende reclames voor dergelijke nieuwsitems, maar daar weet u als informatica hoogleraar vast meer over dan ik.
Frits Vaandrager schreef op 9 december 2015 om 08:05
Het is fijn dat mijn column zoveel discussie teweegbrengt. Ik wil kort reageren op een aantal opmerkingen die zijn gemaakt.
Zoals ook weer blijkt uit de reacties, menen veel gamers dat het spelen van gewelddadige games geen invloed heeft op hun gedrag. Dit klopt niet, zoals is aangetoond in een groot aantal wetenschappelijke experimenten. Een ander argument dat genoemd wordt in de reacties is dat schieten in videogames zo wezenlijk anders is als omgaan met echte wapens dat het onzin is om te denken dat je met videogames agressief gedrag zou kunnen trainen. Ook dit argument klopt niet. Natuurlijk zullen terroristen ook moeten oefenen met echte wapens. Maar games vormen een buitengewoon effectief middel voor het trainen van vrijwel elk type gedrag (ook agressief gedrag), indien je spelers maar op de juiste manier beloont. Door hun abstractievermogen hebben mensen geen problemen met de grote verschillen zijn tussen echte en virtuele wapens. Ik kan iedereen aanraden om te kijken naar het interview met de psycholoog Bruce Bartholow op http://www.youtube.com/watch?v=1HPoOv-qEHw , waarin ook wordt ingegaan op de bovengenoemde punten.
Natuurlijk is het niet zo dat je geweld kunt stoppen door videogames te verbieden. Maar videogames zijn wel een van de vele factoren die een rol kunnen spelen bij totstandkoming van gewelddadig gedrag, net zoals bv alcohol. En net zoals het verbod op het gebruik van alcohol in voetbalstadions effectief heeft bijgedragen aan het reduceren van het geweld rondom voetbal, zo kan ik mij voorstellen dat het verbieden van bepaalde gewelddadige video games op termijn kan bijdragen aan de strijd tegen het terrorisme.
Ik realiseer me natuurlijk ook wel dat er nog een boel praktische problemen zijn en dat het niet effectief is wanneer gewelddadige games alleen in Nederland worden verboden.