295 miljoen euro. Voor zoveel geld werken wetenschappers onbetaald over, aldus vakbond VAWO tijdens een actie rondom de opening van het academisch jaar. 91 procent werkt zelfs gewoon door tijdens ziekte. Als je naar de cijfers kijkt lijkt universitair werk wel een vorm van zelfkastijding waar de Rooms-Katholieke kerk nog een puntje aan kan zuigen. Misschien goed voor het imago van onze katholieke universiteit, maar in ieder geval niet voor het welzijn van haar werknemers.

Als oorzaak worden vaak externe factoren aangewezen: er gaat te weinig geld naar universiteiten. Dat vind ik wat gemakkelijk gedacht. Het hele businessmodel is onhoudbaar, om in ondernemerstermen te spreken. De echte problemen zitten op systeemniveau, op hóe het geld verdeeld wordt. Pas als die aangepakt worden, komt er weer wat meer lucht in het leven van de gemiddelde Radboudiaan.

Ik noem er maar eens een paar:

1. Onderzoek draait te veel op tijdelijke financiering. Hierdoor ontstaat een extreme flexibele schil van onderzoekers die een grote onzekerheid hebben over hun toekomstperspectieven, met alle stress van dien.
2. Deze tijdelijke projecten leiden tot een grotere pool van jonge onderzoekers – die zijn goedkoop en leveren vaak ook nog een promotiepremie op. Steeds meer mensen moeten daardoor strijden om steeds minder plekken.
3. Het werk is nooit af. Je kunt altijd meer doen. Meer aanvragen schrijven, meer artikelen maken. En dat moet ook wel, want op geld en artikelen word je afgerekend.
4. De loskoppeling van onderwijs en onderzoek. Macht en tegenmacht is goed, maar niet als ze allebei aan je trekken. Niemand kan twee heren dienen, dat wist Jezus al.

Als het huidige systeem nu zou zorgen voor het beste onderwijs en het beste onderzoek, dan zou het nog te verdedigen zijn. Maar heeft de obsessie met publicaties en subsidies aantoonbaar meer en betere kennis opgeleverd? Hebben hogere studierendementen geleid toch beter academisch gevormde afgestudeerden?

Een te groot deel van de medewerkers is nu noodgedwongen vooral bezig om zich staande te houden. Dat dit onherroepelijk ten koste gaat van kwaliteit van onderwijs en onderzoek, hoef ik toch niemand uit te leggen?

Lees alle columns van Stan van Pelt