Hoe kan je tegen betaling auteur worden van een wetenschappelijk artikel? Sla je slag op de zwarte markt waar je publicaties en nep-citaties kan kopen.

Wetenschappers enkel beoordelen aan de hand van hun aantal artikelen en citaties is niet zo’n goed idee. Net nu we daar in Nederland min of meer achter zijn, wordt de obsessie met het meten van dergelijke ‘output’ enthousiast overgenomen in landen die ook mee willen tellen in de wetenschap. Onderzoekers moeten publiceren of krijgen geen contract (“up or out”). Instituten en universiteiten concurreren met hun ranking, als in een soort wereldwijde voetbalcompetitie. Soms zijn er fikse financiële bonussen verbonden aan publiceren, voor individuele onderzoekers, voor labs, en zelfs voor hele universiteiten.

En dus is er een zwarte markt ontstaan waarin je aan deze publicatiedruk tegemoet kan komen door publicaties te kópen. Dat werkt bijvoorbeeld zo: auteurs van een wetenschappelijk artikel dat door de peer review is geaccepteerd, nemen contact op met een makelaar. Deze makelaar verkoopt de mogelijkheid om medeauteur te worden. Het bedrag is afhankelijk van de reputatie van het tijdschrift en varieert zowat van 50 tot 500 dollar.

‘Als het tijdschrift je betrapt, wordt je artikel ingetrokken’

De makelaar strijkt een percentage op en de rest gaat naar de auteurs, die nog gauw even melden bij het tijdschrift dat er bij nader inzien een naam extra op de publicatie moet. Als je voor zo’n artikel van je universiteit een bonus krijgt van een paar duizend dollar, heb je nog winst gemaakt ook! Op vergelijkbare manier is er inmiddels handel in nep-publicaties en nep-citaties. De makelaars opereren internationaal, ongrijpbaar op sociale media, of openlijk op het web uit landen die baat hebben bij hun destabiliserende werking.

Natuurlijk is dit frauduleus. Als het tijdschrift je betrapt, wordt je artikel ingetrokken. Als je pech hebt, schrijft iemand er op een blog een verontwaardigd stukje over. Maar het kan ook gebeuren dat het de betrokken universiteit niet zo veel kan schelen, omdat een slecht geïnformeerde overheid deze universiteit weer flink subsidieert voor het hebben van veel publicaties. (Denk aan de Saoedische universiteiten waar veel-publiceerders een inhoudsloze aanstelling kunnen krijgen, enkel voor de rankings.) Er zijn zelfs dubieuze wetenschappelijke tijdschriften die het spel meespelen, als er maar wordt betaald.

Dus als weer eens iemand beweert dat Nederland toch echt moet meedoen aan die ranglijstjes, vraag dan sluiks: “Wat schuift het?”

Lees alle columns van Willem Halffman