Hoe gaat het iets meer dan een jaar na de machtsovername van de Taliban in Afghanistan? Wat is het effect van oorlog op mannen en vrouwen? En hoe gaat het met de tweeduizend Afghaanse vluchtelingen in Nederland? Over die thema’s organiseert promovenda en diversiteitsexpert Lema Salah drie avonden in LUX. ‘Afghanistan lijkt uit het zicht van de media verdwenen.’

Afgelopen augustus was het een jaar geleden dat de Taliban de macht overnamen in Afghanistan. In dat jaar is er veel veranderd in het West-Aziatische land. Van de vrouwenrechten die er waren is nog maar weinig over, de economie zit in een diepe recessie en vrije media zijn gecensureerd of op andere wijze de mond gesnoerd.

‘Toch is Afghanistan nog steeds meer dan een land van oorlog en ellende’, vertelt Lema Salah, promovenda bij Politicologie en diversiteits- en inclusiviteitsexpert aan de Radboud Universiteit. Tijdens de lezingenreeks Salaam Afghanistan blikt Salah samen met gastsprekers terug op het afgelopen jaar, maar ook op de geschiedenis van Afghanistan. ‘Want die is heel rijk, vol met kunst en cultuur. En dat verhaal verdient het ook om verteld te worden.’

Afghaanse vluchtelingen

De lezingen, een samenwerking tussen de afdeling Politicologie en LUX Arthouse, vinden plaats in LUX en zijn verspreid over drie weken. De eerste lezing, die morgenavond plaatsvindt, gaat over de veranderingen van het afgelopen jaar en over de politieke geschiedenis van het land. ‘Afghanistan is een land waar in de afgelopen 40 jaar veel politieke veranderingen zijn geweest’, legt Salah uit. ‘En die hebben allemaal een eigen unieke invloed gehad. Daar moet je goed bij stilstaan.’ Afghaanse muzikanten zorgen deze avond voor muzikale intermezzo’s en een Afghaanse schrijver komt een verhaal voorlezen.

‘Vrouwen krijgen te maken met seksueel geweld, waarbij verkrachtingen worden ingezet als onderdrukkingsmiddel’

Ook wordt er gedurende de reeks aandacht besteed aan de ruim tweeduizend Afghanen die naar Nederland zijn gevlucht sinds de val van het land. ‘Tijdens de tweede lezing gaan we het onder andere hebben over hoe Afghaanse vluchtelingen de evacuatie uit Kabul en de opvang in Nederland hebben ervaren’, licht Salah toe. ‘Wij Nederlanders zien vluchtelingen veelal als niet meer dan dat, een vluchteling. Maar hun verhaal houdt niet op wanneer ze in Nederland zijn aangekomen. We willen daarom deze avond de mensen centraal zetten, en niet alleen het leed dat ze hebben ervaren.’

Seksueel oorlogsgeweld

De derde lezing heeft als thema gender in oorlogstijd. ‘Het effect dat een oorlog heeft op mensen, verschilt tussen mannen en vrouwen, en heeft weer andere gevolgen voor mensen van de lhbti-gemeenschap’, vertelt Salah. ‘Vrouwen krijgen veelal te maken met seksueel geweld, waarbij bijvoorbeeld verkrachtingen worden ingezet als een onderdrukkingsmiddel. Maar mannen worden aangevallen zodat ze niet meer voor de vijand kunnen vechten. Je zag dit bijvoorbeeld in Sierra Leone, waarbij de handen en voeten van voornamelijk mannen werden afgehakt.’

Reden voor de verschillende thema’s is niet alleen de wens een volledig verhaal te vertellen, vertelt Salah, maar ook de manier waarop westerse media het Afghaanse verhaal presenteren. ‘Sinds de machtsovername lijkt Afghanistan uit het zicht van de media verdwenen. En als je er dan wat over leest, gaat het veelal over aanslagen en de verslechtering van de mensenrechten. Dat is slechts een fractie van wat er allemaal speelt momenteel.’

De gespreksleider is zich bewust dat het moeilijk is om het complete verhaal samen te vatten in drie lezingen. ‘Maar je moet ergens beginnen’, zegt Salah. ‘Ik hoop dat we mensen wat bij kunnen brengen door te focussen op onderbelichte onderwerpen. En uiteraard dat we het verhaal eer aan kunnen doen.’