Oud-docent Ad van Hout brengt deze week zijn vierde roman uit. Hij haalde inspiratie uit de publicatiedruk die wetenschappers op de universiteit ervaren. Maar: ‘Het is niet mijn doel om dat probleem aan de kaak te stellen: mensen moeten vooral genieten van mijn boek.’

In 2014 ging Ad van Hout (70) na 25 jaar dienst bij de Radboud Universiteit met pensioen. Hij was actief als docent academische vaardigheden bij managementwetenschappen en was beleidsmedewerker onderwijs bij het college van bestuur.

Maar stilzitten was niet voor Van Hout weggelegd. Hij deed één jaar vrijwilligerswerk in Zuid-Afrika, waar hij columns schreef over zijn ervaringen. Eenmaal terug in Nederland schreef hij zijn eerste boek, dat in 2017 uitkwam. Daarna volgden campusroman Dringend – die werd gebaseerd op gebeurtenissen op de universiteit – en zijn derde boek. Deze week verschijnt zijn nieuwste roman: De Zwaaikom.

‘Een verre inspiratiebron is de affaire van Diederik Stapel’

Het boek beschrijft het leven van een gevierde hoogleraar die ten val komt vanwege fraude. Hij vlucht naar de Peel, de regio waar Van Hout zelf ook vandaan komt, om na te denken over wat hij heeft gedaan. Daarnaast gaat het boek over de ervaringen van de hoogleraar als eerstegeneratiestudent. ‘Ik was dit namelijk zelf ook, ik ging als eerste in onze familie studeren. Ik kwam erachter dat op de universiteit andere normen en waarden golden dan thuis.’

Heeft u inspiratie voor de roman op de Radboud Universiteit gevonden?

‘Een verre inspiratiebron is de affaire van Diederik Stapel, de sociaal psycholoog die fraude pleegde door resultaten van zijn onderzoek te verzinnen. Dat speelde zich niet af op de Nijmeegse universiteit, maar wat ik in mijn jaren hier wél heb gezien, is hoeveel prestatie- en publicatiedruk wetenschappers ervaren. Je moet als wetenschapper zo snel mogelijk zoveel mogelijk publiceren, waardoor ik snap dat je in de verleiding kunt komen zoiets te doen.’

Is het boek dan gedeeltelijk gebaseerd op feiten?

‘Nee, ik heb vooral mijn eigen ervaringen en de verhalen die ik van wetenschappers heb gehoord uitvergroot. Die verhalen dienden enkel als inspiratie. Het is ook niet mijn doel om publicatiedruk aan de kaak te stellen: mensen moeten vooral genieten van mijn roman.’

In uw tweede boek stond het universiteitsleven ook centraal. Wat maakt dat u weer voor die wereld kiest?

‘Ik vind de academische wereld fascinerend, want ik zie de universiteit als een gemeenschap op zichzelf: tussen studenten, wetenschappers en docenten is genoeg sprake van jaloezie, spanning en liefde. Niks is ‘universiteitsmensen’ vreemd. Als romanschrijver vind ik het leuk om daarmee te spelen.’

Fraude, publicatiedruk: dat klinkt allemaal wat sceptisch. Hoe kijkt u tegen de wetenschap aan?

‘Ik heb de wetenschap heel hoog zitten, maar we kunnen niet met zekerheid zeggen dat elk wetenschappelijk onderzoek 100 procent betrouwbaar is. We moeten kritisch blijven. Wat mij betreft ligt er een kwalijke rol bij de publicatiedruk die ik beschrijf: het gaat tegenwoordig vooral om kwantiteit en dat gaat schuren met de kwaliteit. Als we wetenschappers wat minder op kwantiteit zouden afrekenen, zou dat ten goede komen aan de betrouwbaarheid.’