Er staat tien kilometer aan herinneringen: brieven, plannen, ontwerpen van lezingen, verslagen. Met af en toe een pareltje. Zoals recent: de bul uit 1292 van paus Nicolaas IV en het schrift met oorlogsherinneringen van het joodse jongetje George Levy. Het Katholiek Documentatie Centrum (KDC) bestaat deze maand 45 jaar.

Onder het Gymnasion zijn de papperassen ordelijk gerangschikt in kartonnen dozen in plafondhoge kasten. De katholieke Nederlandse Boeren en Tuinders Bond  (ruim 220 meter archief) liet er al het schriftelijk materiaal achter, net zoals de Katholieke Volkspartij, de Nijmeegse studentenverenigingen en het RK Huisvestingscomité. Heel wat katholieke prominenten zijn hier vertegenwoordigd. Neem Marga Klompé, de eerste vrouwelijke minister in Nederland. Dries van Agts dossier over de Lockheedaffaire heeft een plek in de dozen, net als het archief van psychiater Anna Terruwe die in de jaren vijftig priesters behandelde – en ze volgens de geruchten confronteerde met afbeeldingen van blote dames.

Het Katholiek Documentatie Centrum begon in 1969 met één kamertje, dat al snel te klein werd. Want toen katholiek Nederland eenmaal weet had van het bestaan van het archief, kwamen de vrachtwagens voorrijden, bij wijze van spreken dan. Het centrum huisvest momenteel 1.200 verschillende archieven. Plus een grote collectie katholieke kinderboeken, rouwprentjes, foto’s, illustraties, propagandamateriaal en reclame-uitingen.

Japanner
Jaarlijks raadplegen vierhonderd onderzoekers en studenten het archief. Soms komen ze van ver. Zoals de Japanner die alles wilde weten over de Nederlandse landbouwpolitiek, zich speciaal de Nederlandse taal had eigen gemaakt, en weken achtereen te vinden was tussen de dozen van de boeren en tuinders in het Gymnasion.

Het archief telt zoveel paperassen dat het ook de zes vaste medewerkers en 32 vrijwilligers niet lukt om álles grondig te bestuderen. Maar dat is zo erg nog niet. Zo komt het dat er af en toe een bijzondere vondst wordt gedaan. Neem de perkamenten bul uit 1292 van paus Nicolaas IV, waarin toestemming wordt gevraagd om in Vlaanderen een Clarissenklooster op te richten. KDC-medewerker Arthur Bruls stuitte per toeval op de bruine enveloppe in een doos met van alles en nog wat aan papieren. Of neem het schrift waarin de Joodse George Levy als veertienjarige zijn oorlogsherinneringen had geschreven. De Tilburgse hoogleraar Annelies van Heijst vond het per toeval in het archief van het RK Huisvestingscomité, dat oorlogsvluchtelingen onderbracht in katholieke gezinnen, toen ze het raadpleegde voor haar boek over de organisatie.

Anne Frank
Levy kon met zijn zus terecht bij de directeur nadat ze in 1939 naar Nederland waren gevlucht, en later weer, nadat ze het concentratiekamp Bergen-Belsen overleefden. George verbleef in de barak tegenover Anne Frank. Na de bevrijding schreef hij zijn schriftje met herinneringen.
‘Een historische sensatie’ noemt Van Heijst haar vondst. Ze besloot het er niet bij te laten en belde Levy op, in zijn huidige woonplaats in de omgeving van Chicago, om hem op de hoogte te stellen. Ze vertaalde de tekst in het schrift in het Engels, zodat zijn Amerikaanse echtgenote, kinderen en kleinkinderen er ook kennis van konden nemen. ‘Dat was het minste dat ik voor hem kon doen’, zegt Van Heijst. Sindsdien bellen broer en zus Levy de Tilburgse hoogleraar regelmatig op. ‘Ik heb hen ook opgezocht in Chicago, daaruit is een vriendschap ontstaan.’ Waar een archief al niet goed voor kan zijn./ Martine Zuidweg.
Met dank aan Lodewijk Winkeler, directeur van het KDC.

Het KDC viert zijn 45-jarig bestaan met een lezing op 27 november door Jan Bank, emeritus hoogleraar Vaderlandse Geschiedenis (Universiteit Leiden). Inlichtingen bij [email protected].