Waarom de huid van een muis gebruiken als je evengoed uit de voeten kunt met een in het lab gemaakte huid? Biomedisch onderzoeker Ellen van den Bogaard gebruikte een zelf gekweekte 3D-huid voor haar onderzoek naar medicijnen tegen huidziektes. Vandaag krijgt ze daarvoor een prijs. 

Ellen van den Bogaard, werkzaam op de afdeling Dermatologie (huidziekten) van het Radboudumc, bewerkte in het laboratorium stukjes menselijke huid die waren verkregen via een buik- of borstcorrectie. Ze vermeerderde de huidcellen en maakte daarvan in een kweekschaaltje nieuwe stukjes opperhuid.
Normaal gesproken wordt huidonderzoek gedaan aan de hand van een proefdier. Ideaal is dat niet, ook omdat de dierenhuid bar weinig lijkt op de huid van een mens. ‘De 3D-huid is goed bruikbaar als tussenstap’, zegt Van den Bogaard, ‘voordat je geneesmiddelen alsnog, volgens de wet verplicht, gaat testen op muizen. Op die manier voorkom je onnodige experimenten met muizen.’

Teerzalf
Een kweekhuid in 3D is op zichzelf niet nieuw. Onderzoekers zijn al langer in staat om stukjes huid te kweken uit huidcellen. Wel nieuw, vertelt hoogleraar experimentele dermatologie Joost Schalkwijk, is de manier waarop Van den Bogaard de stukjes huid gebruikt in haar studie naar de werking van geneesmiddelen. Zo  bestudeerde ze de werking van teerzalf, vaak ingezet tegen eczeem en psoriasis. Schalkwijk: ‘Teerzalf wordt al heel lang toegepast maar niemand weet precies hoe het werkt. Ellen heeft dat met haar huidmodel kunnen ophelderen. Prachtig onderzoek dat internationaal de aandacht heeft getrokken.’ Op dit moment wordt de teerzalf op basis van haar bevindingen verfijnd en ongewenste bestanddelen – zoals de geur – verwijderd.

In vervolgonderzoek wil Van den Bogaard de wisselwerking bestuderen tussen zenuwcellen en huidcellen, om te kijken hoe jeuk nou eigenlijk werkt. Schalkwijk: ‘We hopen dat die 3D-huid daarvoor ook geschikt zal zijn.’

Van den Bogaard krijgt de prijs vandaag tijdens het symposium over de toekomst van proefdierenonderzoek, ter gelegenheid van het zestigjarige bestaan van het Nijmeegs dierenlaboratorium. De Stichting Stimuleringsfonds Alternatieven voor Proefdieren reikt de prijs, een geldbedrag van 15.000 euro, uit. / Martine Zuidweg