Het netwerk Radboud Gender & Diversity Studies besteedt al sinds 1988 jaarlijks aandacht aan Internationale Vrouwendag. Kunnen we aan de hand van de thema’s rondom de dag iets zeggen over het verloop en de status van vrouwenrechten? 'Als problemen blijven bestaan, dan blijven ze bevochten worden.’

Nieuwsartikelen, lezingen en een berg aan evenementen: Internationale Vrouwendag lijkt ieder jaar meer aandacht te krijgen. Toch bestaat de dag al een hele tijd. De ‘Dag van de Vrouw’ werd voor het eerst uitgeroepen tijdens een internationale vrouwenconferentie in Kopenhagen in 1910. Het duurde echter tot 1978 voordat de Verenigde Naties 8 maart als officiële feestdag erkenden, waarna die datum ook in Nederland betekenis kreeg.

Sinds 1988 besteedt de Radboud Universiteit aandacht aan Internationale Vrouwendag. Aan de hand van een actueel thema bespreekt het netwerk Radboud Gender & Diversity Studies jaarlijks de positie van de vrouw en andere genderkwesties. Garjan Sterk, coördinator van het interfacultaire netwerk, is een van de organisatoren van de dag in Nijmegen. Terugkijkend op al die Vrouwendagen vallen haar een aantal dingen op.

Terugkerende thema’s

‘Veel thema’s komen om de zoveel jaar in een ander jasje terug’, vertelt Sterk. ‘Soms is het een andere invalshoek en soms een aanvulling op het onderwerp: je kan het zien als een soort update van de stand van zaken.’ Vrouwelijk leiderschap bijvoorbeeld. Het thema in 1990 was ‘Vrouwen in de politiek’, en in 2016 ging het over vrouwen in topfuncties.

Sterk: ‘In 2004 behandelden we de arbeidsomstandigheden van vrouwen, terwijl het in 2018 specifiek ging over seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer.’ Dit jaar besteedt het Radboud Netwerk Vrouwelijk Hoogleraren opnieuw aandacht aan vrouwen en het werkende leven: ditmaal over de vraag hoe moederschap zich verhoudt tot het maken van carrière. ‘Als problemen blijven bestaan, dan blijven ze bevochten worden.’

Jongere generatie

Volgens Sterk zien we daarbij een steeds actievere rol voor de jongere generatie. ‘Vroeger werden er ook activiteiten rondom Vrouwendag georganiseerd, maar voornamelijk op lokaal niveau. Na de jaren tachtig en negentig zakte de tweede feministische golf namelijk wat in, en was er vanuit de maatschappij minder belangstelling voor het onderwerp.’ Vrouwen bleven in die tijd nog steeds strijden voor gelijke rechten, maar dat gebeurde meer op de achtergrond. Wel in politiek beleid en in de academische omgeving, minder op straat of in de wijk.

‘Tegenwoordig is er een jongere generatie die in de breedte actief strijdt tegen sociale onrechtvaardigheid, waaronder genderongelijkheid. Zij vinden elkaar op sociale media en organiseren samen evenementen.’ Zo stonden honderden mensen afgelopen jaar op de Dam na de wetswijziging over abortus in de Verenigde Staten en waren er demonstraties na het staatsgeweld van de Iraanse regering tegen actievoerders voor vrouwenrechten.

‘Ook in ons land bestaat een loonkloof’

De vrees dat we onze eigen rechten kunnen kwijtraken, leeft in Nederland nog niet heel sterk, vertelt Sterk. ‘Maar ook in ons land bestaat een loonkloof, zijn nog steeds te weinig vrouwen in topfuncties en in de politiek worden vrouwen nog altijd anders behandeld dan mannen. Kijk naar de heksificering van Sigrid Kaag. Het is goed om alert te blijven. We hebben de afgelopen tijd gezien dat rechten en vrijheden namelijk wel degelijk kunnen worden afgenomen.’

Invloed van de pandemie

Een onderwerp waar Sterk in de toekomst graag aandacht aan wil besteden, is de ongelijkheid als gevolg van de pandemie. ‘Vrouwelijke wetenschappers hebben in de periodes van thuiswerken vrij weinig gepubliceerd, terwijl bij mannen de productiviteit met één derde was gestegen. Dat impliceert dat ook in deze situatie vooral de vrouwen voor de kinderen en het huishouden zorgden.’

Vrouwen zijn ook qua gezondheid flink geraakt tijdens de pandemie, doordat zij als werknemers oververtegenwoordigd zijn in ziekenhuizen en verzorgingstehuizen. Daarbij hebben juist vrouwen medisch gezien een grotere kans om long covid te krijgen. ‘We zullen nog even moeten wachten tot alle cijfers beschikbaar zijn om de invloed van de pandemie op ongelijkheid echt te kunnen zien. Misschien wordt dat het thema voor volgend jaar.’