Het brein van gokverslaafden reageert anders op een nipt gokverlies dan het brein van iemand die zelden of nooit achter een fruitmachine kruipt. Dat blijkt uit een studie van Dondersonderzoeker Guillaume Sescousse, die voor zijn onderzoek een mini-casinootje bouwde in een mri-scanner.

Stel, je zit aan de roulettetafel en zet honderd euro in op het getal dertig. Na een paar omwentelingen landt het balletje bij nummer elf – één vakje naast jouw winnende vakje dertig. Dat is balen, je mist de prijs namelijk op een centimetertje. Dit heet een near-miss en daar hebben onze hersenen een interessante reactie op, blijkt uit het onderzoek van Sescousse.

Ondanks het feit dat je bij een near-miss in het casino wel degelijk al je geld verliest, wordt er in ons brein dan toch een gebied geactiveerd dat is betrokken bij beloning: het striatum. Sescousse vond uit dat deze reactie bij mensen met een gokverslaving veel sterker is dan bij niet-gokkers. En dat versterkt hun vaak problematische gokgedrag.

Het feit dat een beloningsgebied geactiveerd wordt bij een misser, is volgens Sescousse wel te verklaren. ‘Als je net begint met voetballen, zul je er in het begin niet veel van bakken. Maar als je steeds beter wordt en na lang oefenen eindelijk op de paal schiet, dan zeggen je hersenen: “Nu doorgaan, je bent er bijna”. Of, vertaald naar de context van het casino: blijf er geld ingooien, je bent goed bezig! Maar dat is natuurlijk onzin. In een casino worden je prestaties volledig bepaald door externe factoren, en niet door je eigen handelen.’

Scanner
Om tot deze resultaten te komen moest Sescousse wel creatief te werk gaan. De 22 gokverslaafden en 22 niet-gokkers werden in een mri-scanner gelegd. Aldaar kregen de proefpersonen een nagemaakte fruitmachine te zien op een scherm boven ze. ‘We hebben de goktaak die ze kregen zo levensecht mogelijk gemaakt met visuals, geluid en een aangepaste draaisnelheid van de gokschijf’, zegt Sescousse. De kans op een near-miss in de scanner was 33 procent, zodat Sescousse het verschil tussen gokverslaafden en niet-gokkers vaak te zien kreeg. En bij die near-misses vond Sescousse dus een duidelijk verschil.  / Tim van Ham