Kinderen uit Turkse gezinnen blijven – ook lang nadat ze Nederlands geleerd hebben – altijd invloed ondervinden van hun zogeheten thuistaal. Dat ontdekte taalonderzoeker Remy van Rijswijk. Vrijdag promoveert ze.

Een Turkse Nederlander kan zijn hele leven in Nederland wonen, onderwijs krijgen en werken, maar als hij als klein kind in het Turks is opgevoed, dan heeft dat nog altijd invloed. Dat is één van de uitkomsten van het promotieonderzoek van Remy van Rijswijk. ‘De Turks-Nederlandse deelnemers aan mijn onderzoek spreken uitstekend Nederlands, maar met sommige taalconstructies blijven ze moeite houden – zonder dat ze zich daarvan bewust zijn.’

Dat komt doordat het Turks en het Nederlands op bepaalde aspecten fundamenteel anders zijn. ‘In het Turks ligt de nadruk vaak in het begin van de zin, in het Nederlands is dat niet zo. Dat leidt soms tot problemen. Neem deze zin: “De barman rookt zijn sigaretten in het steegje, niet…” Een Turkse Nederlander verwacht dat de zin die volgt een tegenstelling bevat die over de barman gaat. Dan zou het worden: “De barman rookt zijn sigaretten in het steegje, niet de kok.” Maar in het Nederlands gaat die tegenstelling juist vaak over het steegje: “De barman rookt zijn sigaretten in het steegje, niet in het restaurant.”

Ondanks de moeilijkheden die het op kan leveren, moedigt Van Rijswijk een tweetalige opvoeding wel degelijk aan

Omdat informatiestructuur van groot belang is voor leesbegrip, kan dit gevolgen hebben voor het gemak waarmee Turkse Nederlanders lezen. Het goede nieuws: deze moeilijkheden zijn wellicht redelijk vlot te verhelpen, verwacht Van Rijswijk. ‘Turkse Nederlanders zijn zich niet bewust van de verschillen in intonatie en informatiestructuur tussen hun talen. En docenten op de basisschool vaak ook niet. Ik verwacht dat een deel van het probleemte verhelpen is door tweetalige kinderen bewust te maken van de verschillen tussen hun talen.’

Tweetalig
Ondanks de problemen die het op kan leveren, moedigt Van Rijswijk een tweetalige opvoeding wel degelijk aan. ‘Natuurlijk, je spreekt dan van jongs af aan twee talen! Dat is niet alleen goed voor je cognitieve ontwikkeling, maar ook een verrijking van je leven.’