De toename van het aantal vrouwen aan de top van de wetenschap gaat niet snel genoeg. Dat staat in de nieuwe Monitor Vrouwelijke Hoogleraren die gisteren is gepresenteerd. Op de Radboud Universiteit is het aandeel vrouwelijke hoogleraren zelfs gedaald. Het streefpercentage van 36 procent in 2025 raakt daarmee steeds verder uit zicht.

Vorig jaar (2021) is het aandeel vrouwelijke hoogleraren met één procent toegenomen naar 26,7 procent. Dat is de kleinste groei in de afgelopen vijf jaar, onderstreept het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren (LNVH). ‘Het zal nog tot 2041 duren voordat er onder hoogleraren een evenredige man-vrouwverdeling zal zijn bereikt’, stelt het netwerk. ‘Dit is een jaar later ten opzichte van de prognose van vorig jaar.’

Bij de Radboud Universiteit is zelfs een daling te zien in het aandeel vrouwelijke hoogleraren. Dat terwijl tot in 2019 het hooglerarencorps in Nijmegen juist steeds vrouwelijker werd. Lag het percentage vrouwelijke hoogleraren in 2014 nog op 23 procent, vijf jaar later was dat aandeel gestegen tot 30 procent (exclusief het Radboudumc, op basis van fte).

Die opmars stokte echter in de opvolgende jaren. In 2021 daalde het aandeel met een procentpunt. De Radboud Universiteit is daarmee uit de top-3 gevallen van universiteiten met het hoogste aandeel vrouwelijke hoogleraren. De Open Universiteit scoort met 40,4 procent het best, gevolgd door Maastricht, Leiden en Utrecht.

Instroom en doorstroom

Er zijn ook lichtpuntjes. Het landelijke aandeel vrouwelijke universitair hoofddocenten is het afgelopen jaar met 2 procent gestegen naar 32,4 procent. Bovendien zal in de komende jaren een grote uitstroom ontstaan van mannelijke hoogleraren die met emeritaat gaan.

‘De hoeveelheid kandidaten is niet de oorzaak van het lage percentage vrouwelijke hoogleraren’

Voor bijna iedere mannelijke hoogleraar die met pensioen gaat, staat een geschikte vrouwelijke hoofddocent ter vervanging klaar. ‘De hoeveelheid kandidaten is dus niet de oorzaak van het lage percentage vrouwelijke hoogleraren’, aldus Ashley Terlouw, voorzitter van het Radboud Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren. ‘Het probleem zit hem in het daadwerkelijk terechtkomen op de post.’

In januari van dit jaar presenteerde de Radboud Universiteit daarom een gendergelijkheidsplan met acties om het aandeel vrouwelijke hoogleraren te vergroten. Dat is nodig, vindt Terlouw, want het streven van de Radboud Universiteit om in 2025 36 procent vrouwelijke hoogleraren te hebben, lijkt momenteel nog ver weg.

Sollicitatieprocedures

Een belangrijke taak ligt bij de sollicitatiecommissies. Die moeten gemengd zijn, aldus Terlouw, en de criteria voor het hoogleraarschap moeten concreter worden uitgelicht. ‘Mensen zijn geneigd te kiezen voor mensen die op ze lijken. Door het hebben van een gemêleerde groep en het stellen van duidelijke criteria neem je die bias weg.’

Ook zou het volgens Terlouw goed zijn om geschikte vrouwelijke kandidaten actief te benaderen. ‘Vrouwen voelen zich soms niet geschikt voor de functie, en zullen uit zichzelf dan minder snel solliciteren. Het zou helpen als zij actief worden aangemoedigd om zich kandidaat te stellen voor het hoogleraarschap.’

Vervolgens moet gewaakt worden voor de uitstroom. ‘Er zijn in het verleden vrouwelijke hoogleraren opgestapt vanwege een onveilige werksfeer. Maar er zijn ook andere oorzaken die we nu niet goed in kaart hebben. Het zou waardevol zijn om wanneer iemand vertrekt gesprekken te voeren over de beweegredenen, zodat we vrouwen in de toekomst beter kunnen includeren.’