Je verdoet je pensioen achter de geraniums, óf je gaat met je vrouw een jaar als vrijwilliger naar Stellenbosch, Zuid-Afrika. Voor dat laatste koos Ad van Hout, voormalig docent en beleidsmedewerker van de Radboud Universiteit. Hoe kijkt hij terug op zijn jaar?

Ad van Hout (63) was lange tijd een vertrouwd gezicht in het bestuursgebouw. Hij werkte er 24 jaar als beleidsmedewerker onderwijs, onder meer aan de invoering van het bindend studieadvies en aan de verbetering van de aansluiting tussen het vwo en de universiteit. Ook was hij lange tijd docent academische vaardigheden bij de opleiding  sociale geografie en planologie.

Sabbatical
Zuid-Afrika heeft al jaren Van Houts bijzondere belangstelling. In 2004 onderbrak hij tijdelijk zijn werk in Nijmegen voor een sabbatical van drie maanden aan de universiteit van Stellenbosch, vlakbij Kaapstad. Hij ervoer toen hoe deze Zuid-Afrikaanse universiteit de nalatenschap van apartheid van zich af probeerde te schudden. ‘Stellenbosch was  van oudsher een echt witte universiteit, een kweekvijver voor de leiders van het apartheidsregime, zoals oud-premier Hendrik Verwoerd.’

‘Stellenbosch is niet trots op haar geschiedenis en probeert daarom nu met haar studentenpopulatie een meer evenwichtige afspiegeling van de samenleving te vormen’, vertelt Van Hout. In 2018 moet de helft  van de studenten bestaan uit niet-blanken. Nu al wordt 40 procent van de kamers in de ‘koshuise’ toegewezen aan zwarte en gekleurde studenten. ‘Daarom is er nu soms geen plek voor blanke studenten in het ‘koshuis’ waar ook hun ouders woonden toen die hier studeerden. En dat leidt dan bij die ouders tot onbegrip en boosheid.

Van Hout begint te glunderen als hem gevraagd wordt wat hij als vrijwilliger allemaal heeft gedaan. ‘Ik ben heel basic bezig geweest: de mouwen opstropen kan heel dankbaar zijn. Zo was ik taxichauffeur voor mensen zonder vervoer, heb ik culturele activiteiten georganiseerd in townships en reken- en schrijfles gegeven aan analfabete volwassenen.’ Ook heeft Van Hout een boekje gemaakt met daarin de levensverhalen van plaaswerkers, ‘gekleurde’ arbeiders die met hun gezinnen op het land van de blanke boer wonen en werken. Goed voor hun identiteitsvorming en zelfrespect, aldus Van Hout.

Ongeduld
‘Over het vrijwilligerswerk dat ik heb gedaan ben ik heel tevreden. Wel maak ik me zorgen over het land Zuid-Afrika.’ Niet het in westerse media zoveel genoemde gebrek aan veiligheid is de kern van het probleem: het bangst was Van Hout toen hij op zijn mountainbike in een groep bavianen terechtkwam. ‘Nee, het is het feit dat in Zuid-Afrika de contrasten tussen rijk en arm groter zijn dan ooit. Mensen gaan de straat op om te protesteren tegen de slechte voorzieningen. Apartheidssymbolen worden beklad of neergehaald. De kranten staan vol met verhalen over corruptie en zelfverrijking van politici.’

Van Hout: ‘Het is inmiddels twintig jaar geleden dat de apartheid is afgeschaft. De miljoenen arme mensen in de townships en op het platteland worden ongeduldig en willen nu eindelijk wel eens wat zien van de door politici beloofde verbeteringen van hun leefomstandigheden. De magie van Nelson Mandela bracht de mensen bij elkaar, maar die tijd lijkt nu voorbij.’ / Mathijs Noij