Vrijdagmiddag richt Bas Kortmann zich nog één keer tot de academische gemeenschap. De voormalig rector – tussen 2007 en 2014 – roept op tot minder regels. ‘Mijn vurigste wens voor de universiteit is minder bemoeienis van de overheid en meer vertrouwen.’

Voor een jurist is Bas Kortmann opvallend wars van regels. Als hoogleraar Burgerlijk recht (sinds 1984) en in zijn zeven jaar durend rectoraat verdedigde hij altijd de vrijheid van de wetenschapper. ‘Binnen de universiteit is het aantal regels zonder zinnige functie veel te groot; een beetje dom, zoals onze koningin zou zeggen’, zegt hij. ‘Eenheidsworst is de dood in de pot.’

Vrijdag houdt hij zijn afscheidscollege. Wat is het laatste advies dat hij de rechtenfaculteit wil meegeven? ‘Koester het familiekarakter. Een familie functioneert bij de gratie van niet te veel regels. Je moet geen regels in het leven roepen die niet noodzakelijk zijn. Daar zijn we in Nederland niet zo goed in en in Europa zeker niet.’

‘Binnen de universiteit is het aantal regels zonder zinnige functie veel te groot’

Kortmann kijkt terug op een welbesteed rectoraat van 2007 tot 2014, vooral op het stimuleren van de internationalisering, een van zijn belangrijkste agendapunten. ‘Ik vond en vind het belangrijk dat studenten naar het buitenland gaan en dat er buitenlandse studenten hier komen. Die aantallen zijn gelukkig gestegen.’

Hoogte- en dieptepunt

Als hoogtepunt van zijn rectoraat noemt hij de uitreiking van het eredoctoraat van Angela Merkel, bij het lustrum in 2013 toen hij als rector mocht optreden als promotor van de onlangs herkozen bondskanselier van Duitsland. ‘Dat ik promotor mocht zijn van een van de meest vooraanstaande leiders van Europa vond ik heel bijzonder. En toen ik haar beter leerde kennen, werd dat alleen maar meer. Het leverde de universiteit ook veel goodwill op.’

Een dieptepunt was er ook: het overlijden van twee eerstejaarsstudenten tijdens een verkeersongeluk in 2012, bij hun terugkeer van festival Appelpop naar Nijmegen. ‘Dat grijpt me enorm aan, iedere keer weer als ik eraan denk.’ Als ander dieptepunt noemt hij het overlijden van zijn broer en makker Tijn Kortmann in 2016. ‘Hij was mijn oudste broer, wijze collega en raadgever, maar bovenal mijn zeil- en skimaat. De vele e-mails die hij aan mij schreef, zorgen bij herlezing nog steeds voor veel plezier.’

Het heeft overigens weinig gescheeld of Kortmann was nooit rector geweest. In 1990 was hij op een haar na benoemd tot Commissaris van de Koningin in Limburg, in die provincie Gouverneur geheten. Het werd hem ontraden door zijn vader, zelf ooit Commissaris geweest in Brabant. ‘Hij zei: “Bas, jij moet de goede zaak dienen. Commissarissen kunnen ze genoeg krijgen, hoogleraren die bij de katholieke zaak betrokken zijn veel minder.” Maar ik had toch ja gezegd. Het was al zo ver dat ik alleen nog maar hoefde te wachten op een telefoontje van de minister. Dat is door allerlei politieke omstandigheden uitgesteld en toen heb ik alsnog laten weten het niet te doen. Daar ben ik achteraf heel blij om. Ik koester de vrijheid van de universiteit.’

Afscheidscollege Bas Kortmann: vrijdag vanaf 16.15, De Vereeniging Nijmegen. Titel van de rede: Het faillissement, een paradijs voor banken. Lees hier het interview met Kortmann in Vox bij zijn afscheid als rector in 2014.